1- laboratoriya ishi raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish ishning maqsadi

х1	х2
у = х1· х2
0	0	0
0	1	0
1	0	0
1	1	1

Mantiq algebrasining asosiy aksioma va qonunlari

1.4 –jadval

Aksiomalar	0+х=х 0·х=0
	1+х=х 1·х=х
	х+х=х х·х=х
	х+ =1 х· =0
	=
Kommutativlik qonunlari	х1+ х2= х2+ х1 х1 · х2= х2· х1
Assosiativlik qonunlari	х1+ х2+ х3= х1+ (х2+ х3) х1 · х2 · х3= х1 · (х2 · х3)
Distributlik qonunlari	х1 · (х2 + х3) = (х1 · х2) + (х1 · х3) х1 + (х2 · х3) = (х1 + х2) · (х1 + х3)
Duallik qonunlari (de-Morgan teoremasi)
Yutilish qonunlari	х1+ х1· х2= х1 х1 · (х2 + х2) = х1

Mantiqiy amallarni ko‘rib chiqish uchun 1.4-jadvalda keltirilgan aksioma va qonunlar qatoridan foydalanamiz.

Assotsiativlik qonunlaridan foydalanib, ko‘p o‘zgaruvchi (n>2) ixtiyoriy mantiqiy funksiyasini ikkita o‘zgaruvchi funksiyalar kombinatsiyasi ko‘rinishida ifodalash mumkin. Funksiyalarning xar biri х₁ va х₂ o‘zgaruvchilar ustidan amalga oshirish mumkin bo‘lgan 16 ta mantiqiy amal kombinasiyadan birini bildiradi va ular o‘z nomi va shartli belgisiga ega.
IMS MElari quyidagi parametlar tizimi bilan xarakterlanadi: 0; U⁰ va 1; U¹ mantiqiy kuchlanishi ; U_kv kvantlash kuchlanish; m kirish bo‘yicha birlashish koeffitsienti (kirishlar soni); n chiqish bo‘yicha birlashtirish koeffitsienti (yuklama qobiliyati); U_kir= U⁰ va U_kir= U¹ da I⁰_kir kirish toklari; U⁺_p,U^-_p, musbat va manfiy qutblanishda manbadan olinadigan R quvvati; manba E_m kuchlanish va I_m toki ,“0” holatidan “1” holatiga o‘tishda kechikish vaqtlari va uning aksi. ( t ⁰₃i t¹₃).
U_chik=f(U_kir)- chiqishdagi kuchlanishning kirish kuchlanishiga bog‘liqligi, mantiqiy elementlarning asosiy statik xaraktiristikalaridan biri uning uzatish xarakteristikasi hisoblanadi. Uzatish xarakteristikasi turiga qarab, elementlar inverslanuvchi va inverslanmaydigan turlarga bo‘linadi: inversiyali va inversiyasiz kirish signallari. 1.1-rasmda inverslanmaydigan tipi kuzatish xarakteristikasi va mantiqiy element parametrlari keltirilgan.

1.2-rasm. Inverslanmaydigan MEning amplituda uzatish xarakteristikasi.
Ishning bajarilish tartibi:

1. 
   KM 555 LI1mikrosxemasini ixtiyoriy 2 HAM mantiqdan foydalanib quyida keltirilgan sxemani yig‘ing.(1.1-rasm).
   

1.1-rasm. Haqiqiylik jadvalini aniqlash uchun mo‘ljallangan o‘lchash sxemasi
2. O‘lchash natijalarini 1.5. jadvalga yozing.
Jadval 1.5.

X1		X2		Y
Mantiqiy belgilanishi	Kuchlanish U1,V	Mantiqiy belgilanishi	Kuchlanish U2,V
0	0	0	0
0	0	1	5
1	5	0	0
1	5	1	5

2. 
   KM 555 LI1 mikrosxemasini ixtiyoriy 2 HAM mantiqidan foydalanib quyida keltirilgan sxemani yig‘ing.( 1.2-rasm).
   

Laboratoriya ishi uchun vazifalar
1.1. 2HAM MEning qo‘llanish sohasi, haqiqiylik jadvali, vaqt diagrammasini o‘rganish.
1.2. KM555LI1 mikrosxemasi struktura sxemasi elementlarini o‘rganib chiqish.
1.3. Ishda keltirilgan o‘lchash sxemani o‘rganib chiqish va sxemani daftarga chizib olish.
1.4. Haqiqiylik jadvalida olingan o‘lchash natijalari bilan tanishish.
1.5. Millimetr qog‘ozida 2 koordinatda Dekard tizimi bo‘yicha Ikir=f(Uchiq) va Uchiq=f(Ukir) bog‘liqligi bo‘yicha uzatish xarakteristikasini chizish.
1.6. Nazorat savollariga javob berish.
Ishning bajarilish tartibi
1. KM 555LI1 mikrosxemasini ixtiyoriy 2 HAM mantiqdan foydalanib quyida keltirilgan sxemani yig‘ing.(1.3-rasm).

1.3-rasm. Haqiqiylik jadvalini aniqlash uchun mo‘ljallangan o‘lchash sxemasi
2.O‘lchash natijalarini 1.6. jadvalga yozing.
Jadval 1.6.

X1		X2		Y
Mantiqiy belgilanishi	Kuchlanish U1,V	Mantiqiy belgilanishi	Kuchlanish U2,V
0	0	0	0
0	0	1	5
1	5	0	0
1	5	1	5

3. KM 555LI1 mikrosxemasini ixtiyoriy 2 HAM mantiqidan foydalanib quyida keltirilgan sxemani yig‘ing.( 1.4-rasm).

1.4-rasm. Laboratoriya ishini bajarish uchun o‘lchash sxemasi.
4. O‘lchash natijalarini 1.7. jadvalga yozing.
Jadval 1.7.

Ukir	0	0.2	0.4	0.6	0.8	1	1.2	1.4	1.6	1.8	2	2.2	2.4	2.6	3	4	5
Uchik
Ikir

5. E1 manbada “0”Vdan “5”V gacha bo‘lgan kuchlanishni o‘lchab uzatish va kirish xarakteristikalarini, i qarshiliklarni ulagan holatda Ikir=f(Uchiq) va Uchik=f(Ukir) xarakteristikalarini aniqlang va grafiklarini chizing.

6. O‘lchash natijalarini 1.8. jadvalga yozing.
Javdval 1.8.

Ukir	0	0.2	0.4	0.6	0.8	1	1.2	1.4	1.6	1.8	2	2.2	2.4	2.6	2.8	3	4	5
Uchik

7. 1.8. jadvaldan foydalanib R_n=10 kOm va 3kOM qarshiliklarini solishtirma grafigini quring.

8. IMSning yuklama qiymatini tekshirish. 1.4-rasmdagi prinsipial sxema kirishga mantiqiy “0”ga U_kir=0,4 V kuchlanish bering. Chiqishda IMSga R_n=10 kOm, 1kOm, 0,47 kOmi 100 Om qarshiliklarni o‘lchang va natijalarni 1.9. jadvalga yozing.
Jadval 1.9.

Rn, kOm	10,0	1,0	0,47	0,1
UchiqV

9.1.9. jadvaldan foydalanib chiqish yuklama xarakteristikasini quring.

1.5-rasm.Tekshirilayotgan IMS chiqish yuklamasi xarakteristikasi
Hisobot tarkibi
1. LABORATORIYA ISHIning nomi va uni bajarishdan maqsad.
2. O‘lchash prinsipial sxemasi.
3. Har bir bajarilgan ish va natijalar (jadval, xarakteristika va parametrlar).
4. Xulosa.
Nazorat savollari
1. Haqiqiylik jadvalidan foydalanib, konyuktor mantiqiy amalini izohlang.
2. Konyuktor, dizyunktor ME shartli belgisini tasvirlab bering.
3. Konyuktor teskari mantiqda qanday mantiqiy funksiya ishini bajaradi.
4. Bul algebrasida HAM, YOKI, EMAS mantiqiy funksiyasini yozib bering.