1 – mа’ruzа. Elektr o’lchash usullari va asboblari bo’yicha umumiy ma’lumotlar. Rеjа

2. Elektron hisoblagichining struktura sxemasi, bloklari. 

 

Aktiv energiya  hisoblagichining struktura  sxemasi 14.1-rasmda ko’rsatilgan 

bo’lib,  bu  yerda  QKO’-  quvvat  o’zgartkichi  ;  KCHO’-  kuchlanishni  chastotaga 

o’zgartiruvchi o’zgartkich; IH - impulslar hisoblagichi. 

 

 

 

14.1-rasm. Aktiv energiya elektron hisoblagichining struktura sxemasi. 

 

QKO’-  quvvatni  kuchlanishga  o’zgartiruvchi  o’zgartkich  keng  -  ko’lamli 

impulsli  (KIM)  va  amplituda  -  impulsli  modulyatsiya    bloklaridan  iborat 

bo’ladi.(14.2 -rasm) 

---

 

14.2-rasm. 

 

KIM  blokining  kirishiga  nagruzkadagi  I

n

    tokiga  proporsional  kuchlanish 

beriladi,  AIM  kirishiga  esa  nagruzkadagi  U

n

    kuchlanishi  beriladi.  KIM    kirishiga 

berilgan U

1

 kuchlanishi (U

1

=K

1

 I

n

) o’zgaruvchan  davomiylikdagi to’g’ri burchakli 

impulslar  ketma-ketligiga  o’zgartiriladi.  U

1

  kuchlanishining  qiymatini  o’zgarishi 

bilan  T

i

    va  ular  orasidagi  intervallarning  T

P

  farqini  ularning  yig’indisiga  nisbati 

o’zgaradi. 

T

T

K

T

T

T

T

K

I

K

U

P

i

P

i

n













1

1

 ,  

bu  yerda K  - o’zgarmas koeffitsient;  ΔT=T

i 

– T

p

; T =  T

i 

+ T

P 

–  impulslar  ketma- 

ketligining davri. 

 AIM  sxemasida  impulslar  amplitudasi    nagruzkadagi  kuchlanishga 

proporsional  bo’lib,  ularning  davomiyligi  esa  nagruzka  toki  bilan  funksional 

bog’liqlikda bo’lganligi sababli, AIM  blokida kirish signallari ko’paytiriladi. AIM 

sxemasining  chiqishidagi  kuchlanishning  o’rtacha  qiymati  U

1

    aktiv  quvvat  P

n

  ga 

proporsional  bo’ladi.  KCHO’  yordamida  U

3

  kuchlanishi  impulslar  chastotasiga  

o’zgartiriladi.  Shunday  qilib,  KCHO’  chiqishidagi  impulslar  hisoblagichida  (IH) 

sanaladi,  yoki  shu  bilan  ular  integrallanadi.  Demak,  impulslar  hisoblagichi 

(IH)ning ko’rsatishi aktiv energiya (W) ga proporsional bo’ladi. 

Hozirda  ishlab  chiqarilayotgan  DDS  28  turkumidagi  bir  fazali  ko’p 

funksional elektr energiya elektron  hisoblagich “Elektron hisoblagich” va “Holley 

Metering  himiteol”  qo’shma  korxona  maxsuli  bo’lib,  respublikamizda  elektr  

energiyasini  (kommercheskiy)  hisobga  olishni    avtomatlashtirilgan  tizimini 

(ASKUE)  yaratish  va  elektr  tarmoqlarini  takomillashtirish  maqsadida    ishlab 

chiqilgan. DDS 28 turkumidagi hisoblagichlar MEK 1036 - 90 talablariga muvofiq 

elektr  energiyani    bir  nechta  ta’rifi  bo’yicha  hisobga  olish  uchun  qo’llaniladi  va 

ko’p funksional hisoblagichlarining eng  yangi avlodi hisoblanadi.