1- ma’ruza. Voleybolni vujudga kelishi va rivojlanish tarixi

To‘pni tutib turuvchi moslama. Bu qurilma zarba berish harakatlarini 
(to‘p kiritish, hujum zarbasi) o‘zlashtirishda qo‘llaniladi (33-rasm). Bu qurilmani 
to‘r yonida joylashtirish mumkin bo‘lib, bu hujum zarbalarini o‘yin sharoitiga 
yaqinlashtirib bajarish imkonini beradi. 

---

33-rasm. 
To‘r ustidagi to‘p. To‘r ustiga prujinali koptoklar ilingan tros tortiladi. 
Ushbu qurilmadan to‘r ustidan qo‘l panjalarini raqib tomonga chiqarib to‘siq 
qo‘yish texnikasini o‘rgatish va takomillashtirishda foydalaniladi. Qurilmani 
to‘rdan turli balandlik va oraliqda o‘rnatish mumkin. 
To‘ldirma to‘plar. Odatda, asosiy va maxsus jismoniy sifatlarni 
tarbiyalashda 1–2 kg li to‘ldirma to‘plardan foydalaniladi. Ular o‘yin sharoitiga 
yaqinlashtirilgan harakatlar, ayniqsa, tezkorlik-kuch sifatini rivojlantirib, 
biomexanik harakatlar apparatining shakllanishini ta’minlaydi. 
Arg‘amchilar. Arg‘amchilarda bajariladigan mashqlar sakrovchanlik, 
harakat uyg‘unligi va sakrash chidamliligini tarbiyalashda qo‘llaniladi. 
Panjalar uchun trenajyorlar. Devorga o‘rnatilgan kronshteynga 3–4 sm li 
truba gorizontal ravishda biriktirilib, unga yuk osilgan tros ulanadi (34 a-rasm). 
Trubalarni burash bilan yuk yuqoriga va pastga tushiriladi. Boshqa turdagi 
trenajyor bilan (34 b-rasm) yukni statik ravishda ushlab turiladi. Bu 
trenajyorlardan qo‘l panja kuchini oshirishda foydalaniladi. 
Sakrovchanlikning o‘sish dinamikasini nazorat qilish va baholab borish 
V.M.Abalakovning sakrovchanlik darajasini aniqlashga mo‘ljallangan diagonal 
ekran-o‘lchov moslamasi yordamida amalga oshirilishi mumkin (35-rasm). 

---

34-rasm.
35-rasm. 
Shtanga, qadoq toshlar (16, 24, 32 kg) va yig‘ma gantellar. Kuch, 
sakrovchanlik, 
tezkorlik-kuch 
va 
sakrovchanlik-chidamliligi, 
kuch-
chidamliliklarini rivojlantirishda keng qo‘llaniladi. 
Mashg‘ulotlarda yuqorida sanab o‘tilgan asbob-anjom, qurilmalardan 
tashqari tennis koptoklari (oddiy va og‘irlashtirilgan), rezinkalar, prujinali 
espanderlar, og‘irlashtirilgan belbog‘lar, oyoq va qo‘lning qismlariga taqiladigan 
og‘irlashtirilgan bog‘lamlar va boshqa turdagi asbob-anjom, qurilma, jihozlardan 
ham foydalaniladi.