1- o’rnatilgan tizimlar nima, ularga misollar keltiring

9.- Registrlar nima, ularni qanday turlari mavjud. Har bir tur registrlar qanday vazifa uchun ishlatiladi?
Registrlar, kompyuter arxitekturasida o'zgaruvchilar va ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiluvchi kichik xotira elementlari hisoblanadi. Har bir tur registr, maqsadiga qarab foydalaniladi va bir nechta muhim funktsiyalarni bajarishi mumkin. Quyidagi turdagi registrlar tavsiya etiladi:
Umumiy maqsadli registrlar (General-Purpose Registers): Umumiy maqsadli registrlar, umumiy ma'lumotlarni saqlash va arifmetik-amaliyotlar bilan ishlash uchun foydalaniladigan registrlardir. Bu registrlar, dasturlar tomonidan foydalaniladi va qo'shimcha funktsiyalarni ham bajarishi mumkin. Umumiy maqsadli registrlar, ma'lumotlar o'qish/yozish amallarini bajarish, hisob-kitob operatsiyalarni amalga oshirish va ma'lumotlar o'rtasida almashtirish uchun ishlatiladi.
Indeksli registrlar (Index Registers): Indeksli registrlar, massivlar yoki ro'yxatlar bilan ishlashda foydalaniladigan registrlardir. Ular, massivlarga yoki ro'yxatlarga murojaat qilishda indekslarni saqlash uchun ishlatiladi. Indeksli registrlar, massivlardan ma'lumot o'qish, yozish va indekslarni o'zgartirish amallarini bajarishda keng qo'llaniladi.
Mantiqiy registrlar (Flag Registers): Mantiqiy registrlar, arifmetik mantiqiy amallarni amalga oshirishda yordam beruvchi registrlardir. Ular, hisob-kitob operatsiyalarining natijalarini, alohida mantiqiy holatlarni (masalan, tenglik, kichiklik, katta bo'lish, to'g'ri yoki noto'g'ri bo'lish, jv) saqlash uchun ishlatiladi. Mantiqiy registrlar, shartlar, sikl va qo'llanmalar bajarilishi, tizim holatlarini aniqlash va qo'shimcha logika amallarini bajarishda foydalaniladi.
Darslik registrlar (Instruction Register): Darslik registri, joriy bajarilayotgan buyruqlarni o'qib oluvchi va saqlab turuvchi registrlardir. Ushbu registrlar, buyruqlarni o'qish va uni dekodlash uchun foydalaniladi. Darslik registri, dasturlash jarayonida buyruqlarni saqlash, bajarish tartibini belgilash va joriy buyruqlarni amalga oshirishda keng qo'llaniladi.
Har bir registrdagi ishlatilish turi va funktsiyalar kompyuter arxitekturasiga, protsessorni turi va dasturlash tillariga bog'liq bo'ladi. Ularning ishlash prinsiplari va foydalanish tartibi muhokama qilingan arxitekturaga va tizimga qarab o'zgaradi.