1 7-maruza. Tarmoqli tеxnologiyalar va Internet xizmatlari. Reja

Shinali topologiya
- eng oddiy turlardan biri. U uzatish vositasi sifatida koaksial kabeldan 
foydalanish bilan bog‘liq. Ma’lumotlar tarmoq uzatish uzelidan shina bo‘yicha har ikki tomonga 
tarqaladi. Oraliq uzellar kelayotgan axborotlarni translyasiya qilmaydi. Axborot barcha uzellarga 
kelib tushadi, lekin kimga jo‘natilgan bo‘lsa, faqat o‘shagina qabul qila oladi. Xizmat ko‘rsatish 
tartibi parallel. 
2. Tarmoqli texnologiyalarni milliy iqtisodiyotning tarmoq va soxalarida 
foydalanish. 
Bu xol shinali topologiya bilan LXTning tezkor harakatini ta’minlaydi. Tarmoqni 
kuchaytirish va konfigurasiyalash, shuningdek turli tizimlarga moslashtirish oson. SHinali 
topologiya tarmog‘i aloxida uzellarning buzilish extimolligiga chidamli. Ushbu turdagi topologiya 
tarmog‘i xozirchi kunda joriy etilgan. SHuni ta’kidlash lozimki, ularning ko‘lami kichkina va bir 
tarmoq doirasida turli xildagi kabeldan foydalanish imkonini beradi.
 
 
 
 
Internet evolyutiyasi va imkoniyatlari. 

---

3
 
 
1.
Internet markazlashtirilgan boshqaruvga ega emas. SHu sababli, hech bir shaxs, tashkilot yoki 
davlat uni yuritadi yoki egalik qiladi, deb aytib bo’lmaydi. ko’plab xususiy tashkilotlar, universitetlar, 
davlat agentliklari undan foydalanganliklariga pul tulaydilar, uning o’zlariga tegishli bir qismini 
yuritishadi. Internetga ulangan yoki uning tarkibiy qismi bo’lgan xususiy tashkilotlar juda xilma-xildir. 
Ular orasida juda kichiq, masalan, uydagi rakamli maishiy buyumlarni boshqarish uchun tuzilganlaridan 
tortib, tijorat maqsadida tuzilgan America on Line, Yahoo, Google kabi gigantlar ham bor. Ular orasida 
Internet Service Provider - Internet xizmatlari provayder (ta’minlovchi)larini alohida ta’kidlab utish kerak. 
Ular, masalan, East Telecom, Evo, Techno Service Provider lar boshqalarga, masalan aholiga, internetga 
ulanish va boshqa xizmatlarni taklif qiladilar. 
2.
Internetni moliyalashtirish. Davlat tomonidan turli agentliklar orqali turli mintaqa va davlatlarni 
boglovchi ba’zi internet magistrallari qurilishi, hamda undan foydalanishni moliya bilan ta’minlaydi. Ba’zi 
yirik tashkilotlar, masalan O’zbektelekom, o’z magistrallariga ega. 
3.
Internetni mintaqaviy tarmoqlar birlashmasi deb karash mumkin. Mintaqaviy tarmoqlar biron 
bir xudud ichida Internet faoliyatini ta’minlaydi va kullab kuvvatlaydi. Mintaqaviy tarmoqlar o’z navbatida 
kichiqrok tarmoqlardan tashkil topgan bo’ladi va uning tarkibiga turli internet xizmatlarini ko’rsatuvchi 
tashkilotlar ham kiradi. 
4.
Internet Service Provider - Internet xizmatlari provayderlari aholi va tashkilotlarga internetga 
oylik ulanishlarni sotadi. Ular odatda o’zlariga tegishli Internet segmentiga ega bo’ladilar. Ulardan 
ba’zilari, masalan East Telecom, o’z magistrallariga egalar. Telefon kompaniyalari ham internetda katta 
masofalarga ulanish imkoniyatini beradilar. 
5.
Superkompyuter markazlarida katta mikdordagi internet resurslari jamlangan bo’ladi va ular bir 
vaqtda ko’plab foydalanuvchilarga xizmat qilish imkoniyatiga egadirlar. Bu markazlar Internet 
magistrallariga ulangan bo’ladilar. 
6.
Registratorlar deb ataluvchi tashkilotlar Internet domen (soha) nomlarini kayd qilish uchun 
mas’ullar. Domenlarga misollar sifatida www.zn.uz,www.infocom.uz,
www.google.com
, mail.ru larni 
keltirish mumkin. 
7.
InterNIC (Net Information Center - tarmoq axboroti markazi) domenlarni kayd qilishga va bu 
hukukni boshqa registratorlarga berishga mas’uldir. Bu markaz internet manzillari (125.34.24.21) va 
domen nomlari (
www.torg.uz
) orasidagi boglikliklarni ta’minlaydi. 
8.
Internet Society - Internet jamiyati xususiy notijorat tashkilot bo’lib, internet uchun turli 
texnologik va arxitekturaga oid tavsiyalar (masalan, HTML yoki TCP/IP) ni beradi. 

---