1-амалий машғулот (2-Соат)
Mavzu. Statistika fanining predmeti va uslubi.
Ushbu mavzu seminar darsida quyidagi savollar muhokama qilinishi zarur:
Statistikaning paydo bo‘lishi va rivojlanish bosqichlari;
Statistikaning predmeti va metodlari;
Statistika faning tarkibiy qismlari;
O‘zbekiston Respublikasida statistika faoliyatini tashkil etilishi va uning huquqiy asoslari;
Bozor iqtisodiyoti sharoitida statistika fani va amaliyotining vazifalari.
Misol.
Urgut tumanidagi MMTP ga qarashli tamaki yetishtiruvchi fermer xo‘jaliklari bo‘yicha quyidagi ma’lumotlari berilgan (2009 yil hisobotlari bo‘yicha):
T/r
|
Tamakining hosildorligi, s/ga
|
Tamaki ekish uchun ajratilgan maydoni, ga
|
Sarflangan o‘g‘it miqdori (sof holda), s/ga
|
1.
|
II. 24,3
|
936
|
2,20
|
2.
|
III.25,4
|
915
|
2,30
|
3.
|
II. 23,8
|
850
|
2,25
|
4.
|
II. 22,1
|
750
|
2,40
|
5.
|
II. 24,5
|
840
|
2,40
|
6.
|
II. 22,1
|
650
|
2,90
|
7.
|
I. 20,5
|
740
|
2,30
|
8.
|
II. 22,4
|
830
|
2,10
|
9.
|
II. 23,4
|
740
|
2,05
|
10.
|
II. 22,6
|
890
|
2,08
|
11.
|
I. 19,8
|
880
|
2,05
|
12.
|
I. 20,5
|
780
|
2,07
|
13.
|
III. 24,9
|
915
|
2,35
|
14.
|
III. 25,9
|
845
|
2,45
|
15.
|
III. 27,5
|
750
|
2,50
|
16.
|
III. 24,7
|
730
|
2,45
|
17.
|
II. 21,7
|
650
|
2,30
|
18.
|
I. 18,5
|
745
|
2,37
|
19.
|
I. 19,6
|
840
|
2,35
|
20.
|
I. 20,1
|
750
|
2,35
|
Yuqoridagi keltirilgan ma’lumotlar asosida:
Tamaki hosildorligi bo‘yicha xo‘jaliklarni uch guruhga bo‘lib chiqamiz;
Har bir guruhdagi xo‘jaliklar soni, ekin maydoni, yalpi hosil, hosildorlik va 1 ga maydonga sepilgan o‘g‘it miqdorini;
Har bir guruhdagi xo‘jaliklar va tuman bo‘yicha tamaki ishlab chiqarilishini yanada oshirish imkoniyatlarini;
Qisqacha xulosa yozing.
- Endi yuqorida keltirilgan ma’lumotlar asosida quyidagilarni hisoblaymiz:
Tamaki hosildorligi bo‘yicha xo‘jaliklarni uch guruhga bo‘lish uchun dastlab oraliq kattaligini aniqlash uchun quyidagi formula qo‘llaniladi:
teng bo‘ladi
Endi guruhlar bo‘yicha oraliq intervalni hisoblab topamiz:
18,5 - 21,5 s/ga
21,6 – 24,5 s/ga
24,6 – 27,5 s/ga
III. Har bir guruhga tegishli xo‘jaliklar bo‘yicha xo‘jaliklar soni, ekin maydoni, yalpi hosil, hosildorlik va 1 ga maydonga sepilgan o‘g‘it miqdorini quyidagi yordamchi statistik jadvallar orqali aniqlab chiqamiz:
I -guruh:
18,5-21,5 s/ga tegishli xo‘jaliklar bo‘yicha:
Xo‘ja-liklar
|
xo‘ja-liklar soni
|
Ekin may-doni, ga
|
hosil-dorlik, s/ga
|
Yalpi hosil, s
|
1 ga sarflan-gan o‘g‘it miqdori, s/ga
|
Jami sarflan-gan o‘g‘it miqdori, s
|
1
|
2
|
3
|
4 (5:3)
|
5 (3X4)
|
6 (7:3)
|
7 (3∙6)
|
7
|
X
|
740
|
20,5
|
15170
|
2,30
|
1702
|
11
|
X
|
880
|
19,8
|
17424
|
2,05
|
1804
|
12
|
X
|
780
|
20,5
|
15990
|
2,07
|
1615
|
18
|
X
|
745
|
18,5
|
13783
|
2,37
|
1766
|
19
|
X
|
840
|
19,6
|
16464
|
2,35
|
1974
|
20
|
X
|
750
|
20,1
|
15075
|
2,35
|
1763
|
jami va o‘rtacha
|
6
|
4735
|
19,8
|
93906
|
2,24
|
10620
|
II guruh:
21,6-24,5 s/ga tegishli xo‘jaliklar bo‘yicha:
Xo‘ja-liklar
|
xo‘ja-liklar soni
|
Ekin maydoni, ga
|
hosil-dorlik, s/ga
|
Yalpi hosil, s
|
1 ga sarflangan o‘g‘it miqdori, s/ga
|
Jami sarflan-gan o‘g‘it miqdori, s
|
1
|
2
|
3
|
4(5:3)
|
5 (34)
|
6 (7:3)
|
7 (36)
|
1
|
X
|
936
|
24,3
|
22745
|
2,20
|
2059
|
3
|
X
|
850
|
23,8
|
20230
|
2,25
|
1913
|
4
|
X
|
750
|
22,1
|
16575
|
2,40
|
1800
|
5
|
X
|
840
|
24,5
|
20580
|
2,40
|
2016
|
6
|
X
|
650
|
22,1
|
14365
|
2,90
|
1885
|
8
|
X
|
830
|
22,4
|
18592
|
2,10
|
1743
|
9
|
X
|
740
|
23,4
|
17316
|
2,05
|
1517
|
10
|
X
|
890
|
22,6
|
20114
|
2,08
|
1851
|
17
|
X
|
650
|
21,4
|
13910
|
2,30
|
1495
|
Jami va o‘rtacha
|
9
|
7136
|
23,1
|
164427
|
2,28
|
16279
|
guruh:
24,6 – 27,5 s/ga tegishli xo‘jaliklar bo‘yicha:
Xo‘ja-liklar
|
xo‘ja-liklar soni
|
Ekin maydoni, ga
|
hosil-dorlik, s/ga
|
Yalpi hosil, s
|
1 ga sarflangan o‘g‘it miqdori, s/ga
|
Jami sarflan-gan o‘g‘it miqdori, s
|
1
|
2
|
3
|
4(5:3)
|
5 (34)
|
6 (7:3)
|
7 (36)
|
2
|
X
|
915
|
25,4
|
23241
|
2,30
|
2105
|
13
|
X
|
915
|
24,9
|
22784
|
2,35
|
2150
|
14
|
X
|
845
|
25,9
|
21886
|
2,45
|
2070
|
15
|
X
|
750
|
27,5
|
19875
|
2,50
|
1875
|
16
|
X
|
730
|
24,7
|
18031
|
2,45
|
1789
|
Jami va o‘rtacha
|
5
|
4155
|
25,5
|
105817
|
2,40
|
9989
|
Endi yuqoridagi hisoblangan uch jadvalning yakuniy ma’lumotlari asosida yagona umumlashtirilgan jadvalni quyida keltirib o‘tamiz:
Xo‘jaliklar-ning hosildor-ligi bo‘yicha guruhlangan guruhi, s/ga
|
Xo‘ja-liklar
Soni
|
Ekin maydoni, ga
|
Yalpi hosil, s
|
Jami sarf-langan
o‘g‘it miqdori,s
|
Hosil-dorlik, s/ga
|
1 ga sarf-langan o‘g‘it miq-dori, s/ga
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6 (4:3)
|
7 (5:3)
|
I 18,5 – 21,5
|
6
|
4735
|
93906
|
10620
|
19,8
|
2,24
|
II 21,6 – 24,5
|
9
|
7136
|
164427
|
16279
|
23,1
|
2,28
|
III 24,6 – 27,5
|
5
|
4155
|
105817
|
9989
|
25,5
|
2,40
|
Jami va o‘rtachasi
|
20
|
16026
|
364150
|
36888
|
22,7
|
2,30
|
Demak, ushbu jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, guruxlar bo‘yicha 1 ga sarflangan o‘g‘it miqdorini belgilangan norma (me’yor) bo‘yicha oshirilib borilsa, shunga muvofiq ravishda hosildorlik ham oshib bormoqda. Bu misolimizda ushbu qonuniyat saqlanib qolingan.
IV. Har bir guruhdagi xo‘jaliklar va tuman bo‘yicha tamaki ishlab chiqarilishini yanada oshirish imkoniyatlarini:
1) 18,5-21,5 guruhi bo‘yicha:
( 25,5-19,8) x 4735 = 26990 s ni tashkil etadi.
2) 21,6-24,5 guruhi bo‘yicha:
( 25,5-23,1) x 7136 = 17126 s ni tashkil etadi.
3) Tuman bo‘yicha:
26990+17126=44116 s ni tashkil etsa,
u holda: 364150+44116=408266 s hosil olinishi mumkin.
“Statistik kuzatish” bobi bo‘yicha
Dostları ilə paylaş: |