1-amaliy mashg’ulot Mavzu: Axborot haqida tushuncha. Axborot turlari. Sanoq tizimlari. Shaxsiy kompyuterlarining apparatli ta’minoti. Kompyuterning asosiy va qo’shimcha qurilmalari

SANOQ SISTEMALARI 

1.  Ikkilik sanoq sistemasi 

2.  Skkizlik sanoq sistemasi 

3.  O’n oltilik sanoq sistemasi 

4.  Boshqa sanoq sistemalari 

 

Sanoq  sistemasi  –  bu  sonlarni  maxsus  belgilar  –  raqamlar  yordamida  ifodalash  turiga 

aytiladi. 

Sonlar: 

123, 45678, 1010011, CXL 

Raqamlar 

0, 1, 2, …         I, V, X, L, … 

Alifbo –bu raqamlar to‘plami.  {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9} 

Sanoq tizimlari turlari: 

  Nopazitsion – sonlarni yozishda raqamlarnig joylashishi uning joyiga(pozitsiyasiga) 

bog‘liq emas; 

  Pazitsion  – bunda pozitsiyaga bog‘liq… 

  Nopazitsion sanoq tizimi 

  Unar – bir raqami birni bildiradi (1 kun, 1 metr……); 

  Rim raqamlari: 

I – 1 (barmoq),    V – 5 (yoyilgan kaft, 5 barmoq),     

X – 10 (ikki kaft),     L – 50,  

C – 100 (Centum),   D – 500 (Demimille),    

M – 1000 (Mille) 

Rim sanoq tizimi 

Qoidalar: 

  (odatda) uchtadan ko‘p bir xil raqamlarni ketma-ket qo‘yish mumkin emas. 

---

  Agar kichik raqam(faqat bitta!) katta raqamdan chap tarafda turgan bo‘lsa, u 

holda u raqamlar yig‘indisi (summasi)dan ayiriladi (qisman nopazitsion!)