1-amaliy mashg’ulot mavzu: ekologiyada qo’llaniladigan usullar reja

mor-fofiziologiya 
indikatorusulidan 
foydalaniladi. Bu usul yordamida hayvon tanasining og’irligi, ayrim 
organlarining tabiiy zonalar va muhit omillariga bog’liq holda o’zgarishi, shakllarining 
kattalanishi yoki kichrayishi o’rganiladi. 
Organizmlarning 
son 
ko’rsatkichlarini 
o’rganish. 
Ekologik 
tad-qiqotlarda 
organizmlarning soni va ularni o’zgarib turishini aniq bilish katta ahamiyatga ega. Organizmlar 
mikdori vizual va instrumental yo’l bilan aniqanadi. Organizmlar vizual hisobga olinganda, 
ularning ma’lum joyda, to’g’ri yo’nalishda yoki ma’lum hajmdagi suvdagi mikdori aniqlanadi. 
Masalan, geobotanikada ma’lum joydagi o’simliklarni hisobga olish, gidrobiologiyada - dengiz, 
okeanlardan «dnocherpatellar» yordamida suv tagidagi loyqa tortib olinib, uning ichidagi 
organizmlar tarkibi va soni aniqlanadi. Suv qatlamidan plankton holda yashovchi organizmlarning 
turlar tarkibi, biomassasi aniklanadi. 
Matematik modellar va modellashtirish. 
Turli ekosistemalarning tabiiy holati, o’zgarishi 
va ularga xos boshqa ekologik tomonlar matematik modellar usuli yordamida anikdanadi. 
Tabiatdagi ko’p qirrali voqeliklarni ekologik nuqtai nazar-dan tekshirishda katta va kichik 
ekosistemalarga xos qonuniyatlarni aniqlash jarayonidaularning doimo o’zgarib turishi, muhit 
omillarining ta’siriga ko’rsatadigan reaktsiyasi, turli tsenozlarning har xilligi va farqi aniqlanadi. 

---

ISHNING BORISHI: 
1.Ekologiyada qo’llaniladigan usullar hakida ma’lumotlar to’plash (ma’ruza matni 
asosida) va jadvallarni to’ldirish. 
2. Ekologiyada qo’llaniladigan usullarni o’ziga xos xususiyatlari aniqlash va jadvalga 
yozish (2-jadval) 
3. 1600-2000 yillar oralig’ida aholi soning o’sishini matematik modellashtirish.(3-jadval)