1-Amaliy mashg’ulot Mavzu: Tarmoqlanmagan elektr zanjirlarni qurish

1-Amaliy mashg’ulot
Mavzu: Tarmoqlanmagan elektr zanjirlarni qurish.

Berk zanjirda EYUK ta’sirida I tok xosil bo‘ladi. Elektr zanjirlar tarmoqlanmagan va tarmoqlangan bo‘ladi. Agar berk zanjirning barcha qismlaridan bitta tok o‘tsa, u xolda bunday zanjir tarmoqlanmagan bo‘ladi.

Qarshiliklarni ketma – ket ulash

3
.1-rasm

, ,
Tok kuchi zanjirning barcha qismlarida bir xil bo‘lgani uchun,
bo‘ladi.
Qarshiliklardagi kuchlanishlarni ularning qisqichlaridagi potensiallar ayirmasi bilan ifodalash mumkin:









tenglamani hadma –had tokka bo‘lsak, quyidagini topamiz:
yoki - zanjirning umumiy qarshiligi
Kirxgofning birinchi qonuni

Tugunchaga qarab yo‘nalgan toklar yig‘indisi undan chiqayotgan toklar yig‘indisiga teng.

yoki
Umumiy ko‘rinishda; ya’ni tugundagi toklarning algebraik yig‘indisi nolga teng.


Masalalar
1-masala.
O
‘zgarmas tok manbaining E=125v. Unga qarshiliklari R₁=100om, R₂=30 om va R₃=120 om bo‘lgan rezistorlar ketma ket ulangan (3.1 – rasm). Zanjirdagi tok kuchini va har bir shahobchada kuchlanishning pasayishini va quvvatini toping. Manbaning ichki qarshiligi hisobga olinmaydi.
3.1 – rasm
2-masala.
K
uchlanishi U=220v bo‘lgan liniyaga quvvati P₁=4,4kvt o‘zgarmas tok dvigateli va quvvati P₂=300 vt bo‘lgan cho‘g‘lanma lampa ulangan. Liniyadagi tok kuchini va iste’molchilarning umumiy qarshiligini toping.(3.2 – rasm).
3-masala.
Ikki simli liniya P=3kvt, I=15a, l=1200m, mis simning diametri d=5mm. Iste’molchining quvvatini, liniya yo‘qotiladigan quvvatni va foydali ish koeffisiyentini toping.
3.2 – rasm


4
-masala. 3.3 – rasmda ko‘rsatilgan zanjir uchlaridagi kuchlanish va uchastkalardagi kuchlanishlarni aniqlang. Uchinchi uchastkada kuchlanishlar tushuvchi U₃=20v. Uchastka qarshiliklari R₁=6om, R₂=4om, R₃=2om.
3.3 – rasm
5-masala.
3.4 – rasmdagi sxemada tarmoqlanishdan keyin tok kuchi I=19,5a, R=10om, R₁=15om, R₃=20om. Shu sxemaning ekivalent qarshiligi va tarmoqlardagi toklarni aniqlang.
3
.4 – rasm
1-masala.
Yechish. Zanjirning umumiy karshiligi:

Zanjirning barcha shaxobchalaridagi tok kuchi bir xil bo‘ladi, ya’ni

Xar bitta rezistordagi kuchlanishning tushushi va quvvati quyidagicha teng.
,
,
,
,
,
.
2-masala.
Yechish. Dvigatelning stator cho‘lg‘amlaridan o‘tayotgan tok:

Lampadan o‘tayotgan tok:

Kirxgofning birinchi qonuniga asosan, liniyadagi tokni topamiz:

Har bitta iste’molchining qarshiligi:


Umumiy o‘tkazuvchanlik:

Umumiy qarshilik:

3-masala.
Yechish. Simning ko‘ndalang kesim yuzasi:

Simlarning qarshiligi:

Liniyadagi yo‘qotiladigan kuchlanish:

Liniyaning quvvati:

Iste’molchining quvvati:

Liniyaning foydali ish koeffisenti:

4-masala.
Yechish. Om qonuniga asosan uchunchi uchastkadagi tok.

Ketma –ket zanjirning birinchi xossasiga asosan, zanjirdagi tok;

Om qonuniga asosan,

Butun zanjir qismlaridagi kuchlanish:

5-masala.
Yechish. Formulaga asosan.

Butun zanjir qismlaridagi kuchlanish:

Uchastkalardagi toklar;
, ,