1-amaliy mashg‘ulot.
Sanoq sistemalari asoslarini amaliy o‘rganish
Ishdan maqsad:
Talabalarga joriy mavzuga oid bilimlarni berish hamda sanoq
sistemalarida misollar ishlashni va komyuter qurilmalari ishlash prinsplari sanoq
sistemasiga asoslangaligi haqida umumiy ma’lumotlar berish .
Topshiriq:
Joriy mavzuga oid bilimlarni shu ko‘rsatmaga asosan
mustahkamlash, misollar yechish va o‘z xulosa va bilimlarini namoyon etish, hamda
hisobotlar tuzishdan iborat.
Nazariy qism:
Sanoq sistemalari haqida umumiy tushuncha berish va ikkilik sanoq sistemasi,
sakkizlik sanoq sitemasi, o‘nlik sanoq sistemasi va o‘n oltilik sanoq sistemasi
yuzasidan misollar ishlash va bir sanoq sitemasidan boshqa sanoq sistemasiga o‘tish
bo‘yicha jadval tuzish bo‘yicha bilim ko‘nikmlarni hosil qilish.
Sanoq sistemasi haqida tushuncha
. Sanoq sistemasi — bu, sonlarni
belgilangan miqdoriy qiymatga еga bo‘lgan belgilar asosida nomlash va tasvirlash
usulidir. Sonlarni tasvirlash usuliga bog’liq ravishda sanoq sistema pozitsion va
nopozitsion bo‘ladi.
Pozitsion sanoq
sistemasida har bir raqamning miqdoriy qiymati uning
sondagi joyiga (pozitsiyasiga) bog’liq bo‘ladi. Quyidagi jadvalda pozitsion sanoq
sistemaga misollar keltirilgan( 1-rasm):
Asosi
Sanoq sistemasi
Foydalaniladigan belgilar
2
Ikkili
0,1
3
Uchli
0,1.2
4
To‘rtli
0,1,2,3
5
Beshli
0,1,2,3,4
8
Sakkizli
0,1,2,3,4,5,6,7
10
O‘nli
0,1,2,3,4,5,6,7,8,9
12
O‘n ikkili
0,1,2,3,4,5,б,7,8,9,А,В
16
O‘n oltili
0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F
1-rasm
Sonning pozitsion sanoq sistemasida tasvirlash uchun ishlatiladigan turli
raqamlar miqdori (N) sanoq sistemasini asosi deyiladi. Raqamlar qiymati 0 dan N-1
gacha oraliqda yotadi. Umumiy holda ixtiyoriy sonni N asosli sanoq sistemasida
yozish quyidagi yig’indi ko‘rinishiga еga:
A
n
A
n-1
A
n-2
… A
1
A
0
,A
-1
A
-2
=
А
n
В
n
+ A
n-1
B
n-1
+ ... + A
1
B
1
+ А
0
В
0
+ A
-1
B
-1
+ А
-2
В
-2
+ ... (1)
bu erda, pastki indekslar raqamning sondagi joylashgan joyini (razryadini)
aniqlaydi:
B
—
sanoq sistemasi asosi;
n — raqamlarni pozitsiyasi(o‘rni);
An , An-1, An-2 … A1, A0, A-1, A-2 — berilgan sonni raqamlari;
indekslarning musbat qiymatlari — sonning butun qismi uchun;
manfiy qiymatlar — kasr qism uchun;
Misol: 23,4310=2*101+3*100+4*10-1+3*10-2
Dostları ilə paylaş: |