1-Amaliy Mavzu: Matematik ifodalarni qurish va hisoblash, Ikki va uch o‘lchovli grafiklarni qurish. Ishning maqsadi

Konturno‘ye polya vektora (Vector Feeld Plot) – vektorlar maydoni kurinishdagi grafiklarni tuzishni amalga oshiradi;



Ikki o‘lchamli grafiklarni tuzish
X-U plot (dvumerno‘y grafik) bo‘limini tanlash yoki Shift +@ tugmalar kombinasiyasini bosish dakart koordinat sistemasida ikki o‘lchamli shabloni xosil qiladi.
MathCAD sistemasidagi grafiklar xujjatlarni taxrirlash darchasida turli qiymatlarga ega bo‘lishi va harakatlanishi mumkin. MathCADning Dekart va polyar koordinat sistemalarida ko‘proq tarqalgan grafiklar funksiyalarning ilgaridan berilmaganligi va bog’lanmagan o‘zgaruvchilar ranglarini hosil qilishni sodda va juda qulay usullarini xisobga oladi. Ikki o‘lchamli istalgan f(x) funksiyani tuzish uchun ularning shablonini chiqarish lozim. Misol uchun, ishchi oynada polyar grafika shablonini chiqarish uchun Strl+7 tugmalar kombinasiyasini bosish kerak. Shundan so‘ng, ordinata o‘ki yonida joylashgan metkada funksiya nomini, abssissa o‘ki yonida joylashgan metkada funksiya argumentini (bog’liq bo‘lmagan o‘zgaruvchi x ni) ko‘rsating (2 rasm):


Ikki o’lchamli grafik tuzish



2 rasm. Ikki o‘lchamli grafikni tuzish.

Bir nechta bog’lanishlar bita grafikda tuzish mumkin. Buning uchun mos funksiyalarni vertikal o‘q(ordinata o‘qi) yonidagi metkaga kiriting, funsiyalar nomini ajrating, vergullar orqali amalga oshiriladi. Grafiklar turli tipli va ranglar orqali tuziladi.

MathCADda garfiklar vektorlar va matrisalar orqali tuziladi. Har bir matrisa elementiga aloxida nuqta mos keladi. Ikki o‘lchamli grafikdagi har bir nuqta o‘zining x va uqf(x) koordinatalari bilan xarakterlanadi, bu yerda x-nuqta abssissasi, u-ning ordinatasi. Nuqtalar bir-biri bilan turli chiziqlar orqali (punktir, to‘liq va xokazo) birlashtariladi. Grafikning boshlang’ich (tugunli) nuqtalari to‘q rangli nuqtalar, kvadratchalar, doirachalar va xokazolar orqali ko‘rsatilishi mumkin.
Metkalarga harakatlanish uchun kursorni harakatlantirish tugmalardan foydalanish yoki sichqoncha yordamida birdaniga metkani tanlash mumkin, ya’ni sichqoncha ko‘rsatkichini kerakli metkaga keltirib, chap tugmani bosish kifoya.
Chetki metkalar abssissa va ordinatalirining chegaraviy qiymatlarini ko‘rsatish uchun xizmat qiladi, ya’ni ular grafikning masshtablarini belgilaydi. Agar bu metkalar to‘ldirilmasa, koordinata o‘qlari masshtablari avtomatik ravishda o‘rnatiladi. Oldindan avtomatik masshtablash so‘ngra esa masshtabni kerakligiga o‘zgartirish tavsiya qilinadi.
Avtomatik xisoblash rejimida grafikni tuzish uchun kursorni grafik ob’yekti tashqarisiga keltirish lozim. qo‘lda hisoblashlarni bajarish rejimida ishlash uchun F9 tugmasi bosiladi. Berilganlarni grafik parametirlari orqali o‘zgartirish lozim. Buning uchun, grafikni tanlash va uni sichqoncha kursorni doirachaga o‘rnatib, chap tugmachani ikki marta bosish kerak. Anna shunda Formatting currently selected x-y Plot (tanlangan x-u grafigining joriy formatlash) ikik o‘lchamli garfigi parametirlarini o‘zgartirish dialog darcha paydo bo‘ladi. (3 rasm)
F ormatting currently selected x-y Plot dialog darchasini boshqa yo‘l bilan ham chiqarish mumkin. Grafik darchasida sichqoncha o‘ng tugmasini bosing. Koniyekstga bog’liq menyu paydo bo‘ladi, unda Format… (formatlash) bandi chertiladi. Formatting current selected x-y Plot dialog darchasi grafik rejimini tanlaydigan bayroqchalar to‘plamidan tashkil topadi:

• 
  Log scale (logarifmik shkala) – o‘q bo‘yicha logarifmik shkalani o‘rnatish;
  
  
  3 расм. Formatting currently selected X-Y Plot dialog darchasi
  
•