1. Avtomobil yo‘lining texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari

Ko‘chalar toifasi	Harakatning hisobiy tezligi km/s	Harakat yo‘lagining eni, m	Harakat yo‘lagining soni	Qizil chiziqlardagi eng katta eni, m	Trotuarning eng katta eni, m	Tarhdagi egrilikning eng kichik radiusi, m	Uzunasiga eng katta nishablik, %
Vertikal egrilarning eng kichik radiuslari, m
qavariq	botiq
I. Umumshahar ahamiyatidagi magistral ko‘chalar:	100	3,75	6-8	-	4,5	500	50	6000	1500
to‘xtovsiz harakat
tartibga solinuvchi harakat	80	3,75	4-8	60	4,5	400	50	6000	1500
II. Tuman ahamiyatidagi magistral ko‘chalar	60	3,75	3	45	2	250	60	4000	1000
III. Mahalliy ahamiyatga ega ko‘chalar:	0	0	0	0	0	125	80	500	250
turar joy qurilishida
ishlab chiqarish va kommunal-ombor zonalarda	60	3,5	2-4	35	1,5	250	50	4000	1000

Murakkab relef yoki qayta qu-rish sharoitida harakatning hisob-langan tezligini pasaytirish va shahar ko‘cha va yo‘llari rejasi va ko‘ndalang kesimi ta’rifini 1.3-jadvalga ko‘ra olish mumkin bo‘ladi.

1.3-jadval.
(ShNQ 2.07.01-03 ga asosan)

Ko‘chalar toifasi	Harakatning hisob tezligi km/s	Harakat yo‘lagining eni, m	Harakat yo‘lagining soni	Tarhdagi egrilikning eng kichik radiusi, m	Uzunasiga eng katta nishablik, %	Tik egriliklarning eng kichik radiuslari, m
						Qavariq	Botiq
I. Umumshahar ahamiyatidagi magistral ko‘chalar: to‘xtovsiz harakat	60	3,5	4-8	250	60	4000	1000
tartibga solinuvchi harakat	60	3,5	4-8	125	60	2000	500
II. Tuman ahamiyatidagi magistral ko‘chalar	40	3,5	2-4	50	70	1000	250
III. Mahalliy ahamiyatdagi ko‘chalar: turar joy qurilmalarida	40	3,5	2-3	125	80	500	250
ishlab chiqarish va kommunal-ombor zonalarda	40	3,5	2-4	50	70	500	250

2. Berilgan avtomobil yo‘li bo‘lagida 4 soatlik harakat miqdorini va tarkibini aniqlash.
Xavfsiz harakatni tashkil etishda transport va piyodalar harakatini tavsiflovchi ko'rsatkichlarni tadqiq qilish birinchi navbatdagi vazifa hisoblanadi. Quyida ular to'g'risidagi asosiy tushunchalarga to'xtalib o'tamiz.
Harakat miqdori (jadalligi) – yo'lning biron bir ko'ndalang kesimidan vaqt birligi ichida o'tgan transport vositalarining soni (avt/sut yoki avt/soat) – bu ko'rsatkich kuzatish va avtomatik usullar bilan o'lchanishi mumkin.
Kuzatish (viziual ham deyiladi) usulida harakat miqdori yo'lning ko'rsatilgan bo'lagida bir yoki bir necha soat davomida hisobchilar yordamida maxsus tayyorlangan blankaga transport vositalarining o'tishini belgilash orqali aniqlanadi. Bu usuldan foydalanilganda soha me'yoriy ko'rsatmalariga amal qilinishi maqsadga muvofiq bo'ladi. Ko'pchilik davlatlarda, shuningdek, O'zbekistonda ham avtomobil yo'llaridagi harakat miqdorini kuzatuvchilar orqali aniqlanadi.
Avtomatik usulda harakat miqdori har xil uslubda ishlaydigan datchiklar yordamida hisoblanadi. Hozirda bu maqsad uchun quyidagi keng tarqalgan datchiklar ishlatiladi: Pnevmatik; fotoelektrik; ultratovush; mexanik; radiolakatsion; induktiv; elektron; infraqizil nurli.
O'zbekiston Respublikasi umumfoydalanuvdagi avtomobil yo'llarida elektron ko'p kanallik schetchiklar ASD-5 va uning modifikasiyalaridan foydalanilgan (engil va og'ir yuk avtomobillarini alohida-alohida hisoblash mumkin).
Harakat tarkibi – transport oqimida har xil transport vositalarining nisbatini belgilovchi ko'rsatkich bo'lib, u foizda yoki ulushda o'lchanadi. Bu ko'rsatkich transport oqimining tezligiga va zichligiga katta ta'sir ko'rsatadi.
Harakat miqdori va tarkibining o‘lchovlari avtomagistralning so‘ralgan qismining asosiy bo‘limlarida (bo‘lim boshi va oxirida, shuningdek transport intensivligi yoki oqim tarkibi o‘zgarishi mavjud bo‘lgan kesishish zonasida) amalga oshiriladi.
Har bir bo‘limdagi ishtirokchilarni joylashtirish sxemasi barcha transport vositalarini ro‘yxatga olishni ta’minlash uchun harakatni tashkil etish sxemasi va harakat tasmalari sonini hisobga olgan holda amalga oshiriladi.
Harakat miqdorini aniqlash uchun o‘lchovlarni operativ hisobga olgan holda, ertalab va kechqurun shovqinli soatlarda (7⁰⁰ dan 10⁰⁰ gacha va 16⁰⁰ dan 19⁰⁰ soat gacha) va kunduzi - har soat davomida haftaning o‘rtalarida (seshanba, Chorshanba yoki payshanba kunlarning birida), har soat davomida oyning ikkinchi uchinchi haftasida o‘lchash tavsiya yetiladi.
2.1-jadval.

Hisob vaqti soati	Engil avtomobillar	Yuk avtomobillari yuk ko'tarish bo'yicha				Avtobuslar	Velomoto-transport	Jami
		2t	2-5t	5-8t	8t dan yuqori
16^00-16^05	241	8	3	2	3	3	0	260
16^05-16^10	230	0	4	0	1	1	1	237
16^10-16^15	216	4	0	0	2	0	0	222
16^15-16^20	236	0	5	1	3	3	0	248
16^20-16^25	196	4	2	0	0	4	0	206
16^25-16^30	220	2	0	4	1	2	0	229
16^30-16^35	240	0	2	0	0	0	0	242
16^35-16^40	246	0	3	0	5	6	0	260
16^40-16^45	254	5	0	0	1	2	0	262
16^45-16^50	236	0	0	0	0	0	0	236
16^50-16^55	228	4	4	0	2	6	0	244
16^55-17^00	220	0	0	0	2	2	0	224
16^00-17^00jami	2763	27	23	7	20	29	1	2870

2.2-jadval.

Hisob vaqti soati	Engil avtomobillar	Yuk avtomobillari yuk ko'tarish bo'yicha				Avtobuslar	Velomoto-transport	Jami
		2t	2-5t	5-8t	8t dan yuqori
17^00-17^05	216	0	0	0	0	4	0
17^05-17^10	223	0	0	0	0	2	1
17^10-17^15	218	2	0	1	3	0	0
17^15-17^20	235	0	0	0	0	3	0
17^20-17^25	245	0	1	0	0	4	0
17^25-17^30	237	3	0	0	2	0	0
17^30-17^35	236	2	2	0	1	3	0
17^35-17^40	243	2	0	0	0	2	1
17^40-17^45	245	0	0	2	3	2	0
17^45-17^50	247	3	1	0	0	3	0
17^50-17^55	243	1	0	0	3	0	2
17^55-18^00	245	3	0	0	0	4	1
17^00-18^00jami

2.3-jadval.

Hisob vaqti soati	Engil avtomobillar	Yuk avtomobillari yuk ko'tarish bo'yicha				Avtobuslar	Velomoto-transport	Jami
		2t	2-5t	5-8t	8t dan yuqori
18^00-18^05	245	2	3	0	0	4	0
18^05-18^10	248	3	0	0	5	3	0
18^10-18^15	263	0	4	0	0	0	1
18^15-18^20	243	4	0	3	0	3	0
18^20-18^25	262	0	0	4	0	2	0
18^25-18^30	241	3	0	0	4	0	0
18^30-18^35	245	0	3	3	0	2	0
18^35-18^40	248	2	4	4	0	1	0
18^40-18^45	276	3	0	0	3	3	0
18^45-18^50	270	0	2	1	0	3	0
18^50-18^55	268	0	0	3	0	2	2
18^55-19^00	264	4	4	2	0	4	0
18^00-19^00jami

2.4-jadval.

Hisob vaqti soati	Engil avtomobillar	Yuk avtomobillari yuk ko'tarish bo'yicha				Avtobuslar	Velomoto-transport	Jami
		2t	2-5t	5-8t	8t dan yuqori
19^00-19^05	320	3	0	0	0	6	0
19^05-19^10	321	0	0	0	0	3	0
19^10-19^15	339	3	3	0	2	4	0
19^15-19^20	345	2	0	2	0	0	2
19^20-19^25	362	0	4	0	4	2	0
19^25-19^30	324	0	3	0	0	3	0
19^30-19^35	362	1	2	2	0	1	0
19^35-19^40	324	4	0	0	0	3	0
19^40-19^45	362	0	1	0	0	3	0
19^45-19^50	319	1	0	0	0	2	2
19^50-19^55	325	3	0	1	3	3	0
19^55-20^00	324	0	1	0	0	4	0
19^00-20^00jami

Harakat miqdorini aniqlash uchun uzluksiz tekshirishda bir soatlik vaqtni har 5 daqiqa interval oralig'ida 12 ta intervalga bo'lib 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 -jadvallarga yozib boriladi. Olingan ma'lumotlarni qayta ishlab, transport vositalari harakat miqdorining 15 daqiqa oralig'idagi qiymati, bir soatlik tanlab olingan harakat miqdorini hisoblash uchun mos ravishda 2.5, 2.6, 2.7, 2.8 -jadvallar ko'rinishida yoziladi.

Bir soatlik harakat miqdorining tanlab olingan qiymatlarining statistik xususiyatlari quyidagi tartibda hisoblanadi:
Variasion ko'lamni aniqlash:


(1)

bu ио готдб7 vaqt oralig'idagi tanlab olingan variant;

- 15 daqiqalik vaqt oralig'i.

2.5-jadval.

Soat 16⁰⁰ dan 17⁰⁰ oralig‘ida o‘tgan transport vositalari harakat miqdorining 15 daqiqa oralig'idagi qiymati

Variantlar		Yengil avtomobillar	Yuk avtomobillari yuk ko'tarish bo'yicha												Avtobuslar		Velomoto-transport		Jami
			2t			2-5t			5-8t			8t dan yuqori
Vaqtning 15 daqiqalik intervallari	1 2 3 4	687 652 740 684	12 6 5 4			7 7 5 4			0 2 2 1			6 4 6 4			4 9 8 8	1 0 0 0		717 680 766 705
Ekstrimumlar	max	740	12		7			2			6			9			1		766
	min	652	4		4			1			4			4			0		680
R=
N=
Δ=

2.6-jadval.
Soat 17⁰⁰ dan 18⁰⁰ oralig‘ida o‘tgan transport vositalari harakat miqdorining 15 daqiqa oralig'idagi qiymati

Variantlar

Yengil avtomobillar

Yuk avtomobillari yuk ko'tarish bo'yicha

Avtobuslar

Velomoto-transport

Jami

2t

2-5t

5-8t

8t dan yuqori

Vaqtning 15 daqiqalik intervallari

1 2 3 4

Ekstrimumlar

max

min

R=

N=

Δ=

2.7-jadval.

Soat 18⁰⁰ dan 19⁰⁰ oralig‘ida o‘tgan transport vositalari harakat miqdorining 15 daqiqa oralig'idagi qiymati

Variantlar

Yengil avtomobillar

Yuk avtomobillari yuk ko'tarish bo'yicha

Avtobuslar

Velomoto-transport

Jami

2t

2-5t

5-8t

8t dan yuqori

Vaqtning 15 daqiqalik intervallari

1 2 3 4

Ekstrimumlar

max

min

R=

N=

Δ=

2.8-jadval.

Soat 19⁰⁰ dan 20⁰⁰ oralig‘ida o‘tgan transport vositalari harakat miqdorining 15 daqiqa oralig'idagi qiymati

Variantlar

Yengil avtomobillar

Yuk avtomobillari yuk ko'tarish bo'yicha

Avtobuslar

Velomoto-transport

Jami

2t

2-5t

5-8t

8t dan yuqori

Vaqtning 15 daqiqalik intervallari

1 2 3 4

Ekstrimumlar

max

min

R=

N=

Δ=

2. Bir soatlik harakat miqdorining vaqt oralig'idagi o'rtacha qiymatini topish:

avt/soat (2)

bu erda: K-variantlar soni.

Bir soat ichidagi harakat miqdorining uzluksiz kuzatish vaqti 15 daqiqani tashkil etganda K ning qiymati 4 ga teng bo'ladi.
3. Hisoblarning xatoligini aniqlash:


(3)

Amaliy ishlarni boshlashdan oldin talabalarga, harakat miqdorini aniqlashning asosiy qoida va tartibi tushuntiriladi. Bunda 5ta jadval, 1ta gistogramma, 1ta tsiklogramma chiziladi.