1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar

50
Parlamentlərarasi  əlaqələr:  nailiyyətlər  və  perspektivlər
lamentinin  spikeri  Mustafa  Qələmli  başda  olmaqla  nümayəndə  heyətinin 
əsas məqsədi iki ölkə parlamentləri arasında münasibətləri inkişaf etdirmək 
idi.    Mustafa  Qələmli  həm  də  türkdilli  dövlətlərin  beynəlxalq  parlament 
təşkilatının yaradılmasının ideya müəlliflərindən olub. 
1999-cu  ildə  Türkiyədə  Demokratik  Sol  Partiya  (DSP),  Milliyyətçi 
Hərəkat Partiyası (MHP) və Ana Vətən Partiyası koalisiya hökuməti qur-
duqdan sonra iki ölkə parlamentləri arasındakı münasibətlər daha da canla-
nıb. 2000-ci il fevralın 7-də TBMM-in sədri İldırım Akbulut Azərbaycana 
səfər edib. Akbulutun səfəri zamanı iki ölkənin parlament sədrləri arasında-
kı müzakirələrin əsas mövzusu Qərbdəki bəzi dövlətlərin parlamentlərinin 
qondarma  erməni  soyqırımını  tanımaları  barədə  olub. Azərbaycan  parla-
menti də öz növbəsində dəfələrlə qondarma erməni soyqırımını müzakirəyə 
çıxaran  və  ya  tanıyan  ölkələrin  parlamentinə  sərt  müraciətlər  etməkdən 
çəkinməyib.  2000-ci  il  noyabrın  7-də  qondarma  soyqırım  iddialarını 
qəbul  edən  Fransa  Senatına  Azərbaycan  parlamenti  reaksiya  verməkdə 
gecikməyib. Azərbaycan tərəfi məsələyə dair prinsipial mövqeyini bəyan 
edib.
Artıq 2000-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq iki ölkə parlament sədrləri 
və millət vəkilləri arasındakı qarşılıqlı səfərlər sıxlaşmağa başlayıb.
2001-ci il iyulun  9-14-də Türkiyədə rəsmi səfərdə olan Milli Məclisin 
sədri  və  parlamentin  nümayəndə  heyəti  Türkiyənin  Prezidenti  Əhməd 
Necdet  Sezər,  TBMM-in  yeni  sədri  Ömər  İzgi  və  Türkiyənin  Baş  nazi-
ri Bülənt Ecevit ilə görüşüb. Ömər İzgi ilə qarşılıqlı müzakirələr zamanı 
Milli Məclisin sədri Murtuz Ələsgərov Türkiyədə iqtisadi maraqlar güdən 
bəzi qüvvələrin Ermənistanla sərhədlərin açılması və münasibətlərin nor-
mallaşması ilə bağlı fəaliyyətlərindən Azərbaycanın keçirdiyi narahatçılığı 
Türkiyə rəsmilərinə çatdırıb. 
2002-ci il fevralın 7-də Bakıya gələn TBMM-in sədri Ömər İzgi Türkiyə-
Ermənistan  münasibətləri  barədə  bu  ifadələri  işlədib:  “Dağlıq  Qarabağ 
münaqişəsi həll olunmadan, heç bir Türkiyə-Ermənistan münasibətlərindən 
söz gedə bilməz”.
2000-ci illərdə Türkiyə və Azərbaycan parlamentləri  beynəlxalq par-
lament  təşkilatlarında  da  əməkdaşlıq  edib. Avropa  Şurası  Parlament As-
sambleyasında (AŞPA) Azərbaycan nümayəndə heyəti türkiyəli həmkarları 
ilə  birgə  hərəkət  edərək,  bir  sıra  sənədlərin  qəbul  olunmasına,  təşkilata 
üzv  dövlətlərin  nümayəndələrinə  paylanmasına  nail  olub.  AŞPA-nın 
Ermənistan-Azərbaycan,  Dağlıq  Qarabağ  münaqişəsi  ilə  bağlı  2005-ci 

---