1 bilet tarix

16- 

BILET

 

1. Davan hamda Qang’ davlatini o’zaro taqqoslang. 

Davan davlati (Xitoy manbalarida bu o’lka shu nom bilan tilgaolinadi) taxminan, 

mil.  avv.  III  asrda  paydobo’lib,  Farg’ona  vodiysida  joylashgan.Xitoy 

hukmdorlari  bir  necha  bor  bu  davlatni  bosib  olmoqchi  bo’ldilar,  biroq 

ularningharakatlari  behuda  ketdi.  Harbiy  yurishlarningbirida  ular  Davan 

davlatining  poytaxti  Ershiniqo’lga  kiritdilar,  biroq  aholisining  tovon 

to’lashievaziga  uni  tashlab  chiqishgan.Davan  davlati  Xitoy  va  Sharqning 

boshqamamlakatlari  bilan  bo’lgan  xalqaro  savdoda  muhim  o’rin  tutgan.  Xitoy 

hukmdorlariniko’proq Farg’onaning zotli otlari qiziqtirardi.Otlar naslining biriga 

hatto  ular  «Samoviy»deb  nom  berganlar.  «Samoviy  otlar»  baquvvat  va  chopqir 

bo’lgan. 

Qadimshunoslar topgan dalillar Xitoy solnomalaridagi ma‘lumotlarni tasdiqladi. 

Ko’p 

sonli  aholiga,  yaxshi  qurollangan  va  mashqko’rgan  qurolli  kuchlariga  ega 

bo’lgan  Davan  mil.  avv.  II-I  asrlarda  yuksak  taraqqiyetgan  davlatga  aylangan. 

Davan  davlatiningSho’rabashat,  Uchqo’rg’on  singari  shaharlari  atrofidagi  aholi 

yerni ishlash, sholi va bug’doyyetishtirish, bog’dorchilik va uzum yetishtirishda 

katta  yutuqlarga  erishgan.Olimlarning  aniqlashicha,  milodiy  III  asrdaDavan 

davlati barham topgan. 

Xitoy manbalaridan bu davlatning Qang’yuy deb atalgani ma‘lum. Mil. avv. III 

asrda  unga  saklarasos  solishgan.  Qadimshunoslarning  aniqlashicha,  Toshkent 

vohasida  miloddan  avvalgi  III  asrda  asos  solingan,  Qanqa  –  Qang’xashahar- 

qal‘asi  saklarning  o’sha  kezlardagipoytaxti  Qang’dez  bo’lgan.  Xitoy 

manbalaridabu  shahar  Bityan  deb  atalgan.  Qang’  davlatining  asosiy  shaharlari 

Sirdaryo  sohillari  bo’ylab  joylashgan.Miloddan  avvalgi  II  asr  oxirida  Qang’ 

qudratli davlat birlashmasiga aylanadi. U ning hukmdorlari o’z nomidan tangalar 

zarbqildir  ganlar.  Qang’  davlatida  istehkomlar,  ibodatxonalar,  savdo  va 

hunarmandchilik  mahallalari  barpo  etilgan.Davlatning  madaniy  markazlaridan 

biriToshkent  vohasi  edi.  Ayni  shu  hududda  o’troqziroatchilik 

va 

hunarmandchilik  madaniyati  vujudga  kelgan.Uning  hududidan  Buyuk  Ipak 

yo’liningshimoliy  tarmog’i  o’tganligi  davlat  iqtisodining  gullab-yashna  shiga 

imkon yaratdi. Lekin ayni shu hol ko’chmanchi qabilalar bilan urushlarning kelib 

chiqishiga  sabab  bo’ldi.  Bu  urushlarda  qang’arlar  (Qang’  davlati 

---

 

 

aholisinishunday atashgan) ko’pincha g’olib chiqaredilar. Milodiy III asrda 

Qang’ davlati parchalanibketdi. 

 

2. Jaloliddin Manguberdining O’zbekiston tarixidagi tutgan o’rni haqida ayting. 

Jaloliddin Manguberdi (to’liq ismi Jaloliddin ibn Alovuddin Muhammad) (1198– 

1231)  –  Xorazmshohlar  davlatining  so’nggi  hukmdori  (1220–1231),  mohir 

sarkarda.  Anushteginiylardan.  Jaloliddin  burnida  xoli  (mank)  bo’lgani  uchun 

Mankburni 

nomi 

bilan 

atalgan.Keyinchalik bu nom talaffuzda o’zgarib 

―Manguberdi‖  nomi  bilan  mashhur  bo’lib  ketgan. Parvon 

jangi (1221)  – 

Jаlоliddin Mаngubеrdining mo’g’ul bоsqinchilаrigа qаrshi оlib bоrgаn jаnglаrid 

аn biri.Parvon  jangi  o’g’ullаrning  bu  urushdаgi  eng   kаttа    mаg’lubiyati 

bo’lgаn. Mo’g’ullаr bоsib оlgаn ko’pginа shaharlаrdа хаlq qo’zg’оlоn ko’tаrib 

mo’g’ulnоiblаrini o’ldirgаnlаr.Sind 

daryosi  bo’yidagi  jang    –  Jaloliddin 

Manguberdi va Chingizxon qo’shinlari o’rtasidagi jang (1221-yil 25-noyabr). 

Jangda Chingizxon qo’shinlari muvaffaqiyat qozonadi. 

 

3. “Espeditsiya” atamasiga izoh bering. 

Ekspeditsiya (lot. — tartibga keltirish, yurish) —1) biror narsa (mas, xatxabarlar, 

yuk va shahrik.)ni joʻnatish, tarqatish; 2) muayyan narsani joʻnatuvchi, 

tarqatuvchi muassasa, korxona boʻlimi; 3) biror maxsus (ilmiy, harbiy) 

topshiriqqa ega boʻlgan shaxslar guruhi, otryadning safari; shundan tadbir 

qatnashchilari guruhi.