1 Bir marotaba va ko‘p marotaba o‘lchash natijalarini qayta ishlash

2 O‘lchash o‘zgartkichlarining vazifasi nimadan iborat?

1. O'lchov: o'lchov o'zgaruvchilari ob'ekt yoki hodisaning ma'lum bir xususiyatini miqdoriy jihatdan ifodalaydi. Masalan, odamning bo'yi, vazni, harorati yoki tezligi kabi xususiyatlar o'lchov o'zgaruvchilari hisoblanadi.

2. Taqqoslash: o'lchov o'zgaruvchilari turli ob'ektlar yoki hodisalarning xususiyatlarini solishtirish uchun ishlatiladi. Masalan, o'lchov o'zgaruvchilari ikki kishining balandligini solishtirish yoki jarayonning haroratini ikki xil vaqt nuqtasida solishtirish uchun ishlatiladi.

3. Aloqalar tahlili: O'lchov o'zgaruvchilari turli o'zgaruvchilar o'rtasidagi munosabatlarni tahlil qilish uchun ishlatiladi. Ikki yoki undan ortiq o'lchov o'zgaruvchilari o'rtasidagi munosabatni tushunish va o'zgaruvchilar o'rtasidagi bog'liqlik yoki munosabatlarni aniqlash uchun statistik tahlillar amalga oshirilishi mumkin.

4. Bashorat: Bir o'zgaruvchining qiymati ma'lum yoki taxmin qilinganda, o'lchov o'zgaruvchilari boshqa o'zgaruvchining qiymatini baholash uchun ishlatilishi mumkin. Masalan, o'lchov o'zgaruvchilari yoshi, jinsi va ta'lim darajasidan foydalangan holda odamning daromad darajasini baholash uchun ishlatilishi mumkin.

5. Nazorat: O'lchov o'zgaruvchilari tajriba yoki tadqiqot davomida o'zgaruvchilarni boshqarish yoki manipulyatsiya qilish uchun ishlatilishi mumkin. Boshqariladigan muhitda o'zgaruvchilarning ta'sirini kuzatish yoki o'zgaruvchilarni ma'lum darajada ushlab turish uchun o'lchov o'zgaruvchilari ishlatilishi mumkin.

O'lchov o'zgaruvchilari ilmiy tadqiqotlar, statistik tahlillar, muhandislik loyihalari, biznes va boshqa ko'plab sohalarda qo'llaniladi. To'g'ri va ishonchli o'lchov o'zgaruvchilari yordamida hodisalar yoki hodisalarni tushunish va tushuntirish uchun ob'ektiv va miqdoriy ma'lumotlarni olish mumkin.

3 O‘zbekistonda standartlashtirish ishlari bilan kim shug‘ullanadi?
O‘zbekistonda standartlashtirish ishlari Milliy standartlar va metrologiya agentligi (O‘zSTANDART) tomonidan amalga oshiriladi. OʻzSTANDART Oʻzbekistonda standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish va sifat nazorati faoliyati uchun masʼuldir. O‘zSTANDART milliy standartlarni yaratish, mavjud standartlarni yangilash va xalqaro standartlarga moslashtirish kabi vazifalarni bajaradi. Bundan tashqari, mahsulot va xizmatlar sifatini tekshirish va sertifikatlash O‘zSTANDART zimmasida.
Albatta, bu erda O'zSTANDART tomonidan amalga oshiriladigan asosiy faoliyat turlari va ko'rsatadigan xizmatlar:

1. Milliy standartlarni ishlab chiqish: O'zSTANDART O'zbekistonda amal qiladigan milliy standartlarni yaratish uchun javobgardir. Ushbu standartlar mahsulot sifati, xavfsizligi va yaroqliligini aniqlash uchun ishlatiladi.

2. Standartlarni yangilash: O'zSTANDART mavjud standartlarni yangilash va ularni o'zgaruvchan texnologiya va talablarga moslashtirish ustida ish olib boradi. Bu tarmoqlar bo‘yicha uyg‘unlikni ta’minlash va xalqaro standartlarga muvofiqlikni oshirishni anglatadi.

3. Metrologiya va o'lchov: O'zSTANDART o'lchov tizimlari va vositalarining aniqligi va ishonchliligini ta'minlash uchun metrologiya sohasida tadqiqotlar olib boradi. Bunga o'lchash asboblarini kalibrlash, sinovdan o'tkazish va sertifikatlash kabi jarayonlar kiradi.

4. Sertifikatlash va sifat nazorati: UZSTANDART mahsulot va xizmatlar sifatini nazorat qilish va sertifikatlash bo‘yicha ishlaydi. Bu mahsulotlarning standartlarga muvofiqligini va sifat talablariga javob berishini tekshirish orqali iste'molchilar ishonchini ta'minlaydi.

5. Xalqaro standartlarga muvofiqligi: O‘zSTANDART O‘zbekiston xalqaro savdoda raqobatlasha olishi uchun xalqaro standartlarga rioya qilishga harakat qiladi. Bu o‘zbek mahsulotlarining xalqaro bozorlarda maqbulligi va raqobatbardoshligini oshirishga xizmat qilmoqda.

6. Standartlar bo'yicha ma'lumot va treninglar: O'zSTANDART korxonalar va jamoat tashkilotlariga standartlar bo'yicha axborot va o'quv dasturlarini tashkil etish orqali standartlar bo'yicha yo'l-yo'riq beradi. Bu standartlarga muvofiqlikni oshirish orqali sifat va xavfsizlik bo'yicha xabardorlikni oshirishga qaratilgan.

O‘zSTANDART O‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirish, mahsulot sifatini oshirish va xalqaro savdoda raqobatbardoshligini oshirishda muhim o‘rin tutadi.

1. 
   Masala
   

Bir lahzalik sinfini aniqlash uchun biz taqdim etilgan ma'lumotlarga asoslanib o'rnatishning sezgirligini hisoblashimiz kerak.

Sezuvchanlik (S) formulasi quyidagicha:

S = b * K

Bu yerga,

- b, ruxsat etylgane nisbatan xatolic (0,02 MPa)
- K, qalinligi o'lchov diapazonining yarmi (P_yu - P_p) / 2 deb hisoblanadi

Berilgan ma'lumotlarga ko'ra, P_p = 0,05 MPa va P_yu = 2,5 MPa bo'lgani uchun:

K = (2,5 - 0,05) / 2 = 1,225 MPa

S = 0,02 * 1,225 = 0,0245 MPa

To'satdan klassi 0,0245 MPa hisoblangan sezuvchanlik qiymati yordamida aniqlanadi. O'zbekistonda odatda GOST 8.417 standarti qo'llaniladi. Ushbu standartga muvofiq, biz sezgirlik qiymatiga qarab to'satdanlik sinfini aniqlashimiz mumkin. Misol uchun, hisoblangan sezuvchanlik 0,025 MPa dan kam bo'lsa, uni 0,02 MPa deb aniqlash mumkin, bu to'satdan 0,02 MPa ga yaqin sinfdir. Biroq, sezgirlik qiymatiga qarab, keskinlik klassi aniqroq qiymat bo'lishi mumkin. Shuning uchun, hisoblangan sezuvchanlik qiymatiga asoslanib, tegishli GOST standartlari va keskinlik sinfini tekshirish muhimdir.

2. 
   Masala
   

Berilgan ma'lumotlarga asoslanib, asbobning samoviy xatosini va to'satdanlik sinfini topish uchun quyidagi amallarni bajarishimiz mumkin.

1. Maksimal xatolik foizini aniqlang:
∆X_max = 1,6%

2. Asbobning ishonchli xatosini hisoblang:

X_max = (∆X_max / 100) * X
Bu erda X - termometrning maksimal o'lchov chegarasi (1000 ° C).

X_max = (1,6 / 100) * 1000 = 16 ° S

3. To'satdanlik sinfini aniqlang:
Odatda GOST R 8.417 standarti qo'llaniladi. Ushbu standartga muvofiq, to'satdanlik klassi hisoblangan xatolik qiymatidan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Misol uchun, hisoblangan lahzali qiymat 0,5 ° C dan past bo'lsa, eng yaqin lahzalilik sinfi 0,5 ° S deb aniqlanishi mumkin. Biroq, aniqroq qiymatni olish uchun GOST standartlarini tekshirish kerak.

Natijada, berilgan ma'lumotlarga ko'ra, termometrik harorat 16 ° C va oniylik sinfi GOST standartlariga muvofiq aniqlanishi kerakligini aytish mumkin. GOST standartlariga qarab, tegishli to'satdan sinfni aniqlash muhim ahamiyatga ega.