1-bob xalq amaliy bezak san’atidan to’garak mashg’ulotlarni tashkil qilish metodikasini takomillashtirishning pedogogik asoslari

Umumiy xulosa va tavsiyalar


Buxoroning eng qadimiy yodgorliklaridan biri X-asrda (taxminan 864-868yy.) Somoniylar sulolasi asoschisi tomonidan qurilgan Ismoil Somoniy maqbarasidir. Bu yodgorlik ajoyib ziynatli turli jimjimador naqshlari va murakkab gumbazi tomli konstruksiyani qo‘llagan binokorlarning muhandislik mahorati jihatidan ham jahon me‘morchiligining eng mukammal asari hisoblanadi. Cheklangan tasvir vositasi g‘ishtning o‘zidan ham qurilish ashyosi sifatida mantiqiy naqshinkorlik hamda o‘ta nafis badiiy kompozitsion mukammallikni yaratilishi ajdodlarimiz zakovati va mohirligidan dalolatdir.

Naqshinkor bezaklar bilan jilolangan O‘zbekiston me‘moriy yodgorliklari butun dunyo sayyoh, o‘lkashunos, san‘atshunos olimlarining e‘tiborini tortmoqda. Samarqand, Buxoro, Xiva, Toshkent, Qo‘qon, Farg‘ona, O‘gan kabi shaharlarning betakror qiyofasini yaratgan qadimiy me‘morlarining yuksak mahorati va badiiy tafakkuri hanuzgacha kishilarni hayratga solib kelmoqda.
Yodgorlik binolarining bezaklari xilma-xil va sermazmundir. Ular binolarning fungsional vazifasi hajmiy mutanosibligiga mos kelib, xalq madaniy an‘analarini o‘zida ifoda etadi. Me‘moriy binolar bezagida o‘simliksimon, handasaviy va epigrafik naqsh turlari uyg‘unligida jozibali kompozitsiya yaratilgan. O‘rta Osiyo san‘atida o‘rta asrlarda paydo bo‘lgan girih naqshlar keng tarqalib, hozirgi yog‘och, ganch, tosh o‘ymakorligi, kulolchilik, g‘isht terish, mozaika va devor naqshlarida foydalanilmoqda.
Ayrim fan o‘qituvchilari sinfdan tashqari mashg‘ulotlarni darsdan tashqari mashg‘ulotlar bilan aralashtirib yuboradilar. Vaholanki, darsdan tashqari qilinadigan ishlar o‘quv reja asosida, ya'ni darslik talablarini bajarishga qaratilgan bo‘lib, bunda sinfdagi barcha o‘quvchilar bevosita ishtirok etadilar.
Sinfdan tashqari mashg‘ulotlardan asosiy maqsadi, reja va darslikdan tashqari o‘quvchilarga qo‘shimcha bilim, ko‘nikma va malakalar berish, ularning fanga bo‘lgan qiziqishlarini orttirish, olingan bilimlarni hayotga tadbiq qila bilishga yordam berishdan iborat. Sinfdan tashqari uyushtiriladigan ishlarda ko‘riladigan masalalardan yana biri o‘quvchilarning ilmiy dunyoqarashlarini shakllantirish bo‘lsa, ikkinchi tomondan kasb tanlashga yo‘llashdan iboratdir.
Texnologiya ta'limi fanidan uyushtiriladigan sinfdan tashqari mashg‘ulotlar quyidagilarni hal qilishga yordam beradi.