1. Buxgalteriya balansining mohiyati va tuziishi Buxgalteriya balanslarining turkumlanishi



Yüklə 27,78 Kb.
tarix25.12.2023
ölçüsü27,78 Kb.
#196510

1. Buxgalteriya balansining mohiyati va tuziishi Buxgalteriya balanslarining turkumlanishi

1. Buxgalteriya balansining mohiyati va tuziishi
2. Buxgalteriya balanslarining turkumlanishi
3. Xo’jalik muomalalarining ta’sirida balansda ro’y beradigan o’zgarishlar va ularning tavsifi.
4. Buxgalteriya balansi – korxonalarning moliyaviy ahvolini o’rganish uchun axborot manbai ekanligi.
Mavzu: Buxgalteriya balansi
Xo’jalik mablag’larining tarkibi,joylanishi,harakati va ularning manbalaridagi hamda maqsadli tayinlanishidagi o’zgarishlarni bir-biriga solishtirib, ma’lum bir sanaga qiymat ifodasiga umumlashtirilgan holda aks ettirish usuli buxgalteriya balansi deyiladi
«Balans» lot.
bis – ikkita,
lanx – tarozi pallasi

«Spartak» firmasining 1.01.2017 y.ga balansi(ming sum)

Aktiv

Hisobot davri boshiga

Hisobot davri oxiriga


Passsiv

Hisobot davri boshiga

Hisobot davri oxiriga


Asosiy vositalar


1900

2100

Ustav kapitali


2700

2700

Nomoddiy aktivlar


760

870

Qo’shilgan kapital


150

180

Xom ashyo va materiallar


245

293

Rezerv kapitali


657

690

Tugallanmagan ishlab chiqarish


760

980

Taqsimlanmagan foyda


241

284

Kelgusi davr xarajatlari


73

151

I bo’lim bo’yicha jami


X

495

Olinadigan veksellar


195

234

Bank kretidlari


378

425

Olinadigan schotlar


781

640

Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar


223

513

Boshqa debitorlar


188

215

To’lanadigan veksellar


381

298

Kassa

15

118

Ish xaqi bo’yicha qarzdorlik

185

191

Hisob-kitob schoti


283

599

Kelgusi davr daromadlari


285

324

Balans

5200

6100

Balans

5200

6100

Buxgalteriya balansining tuzilmasi


BALANS
Balans aktivi
(xo’jalik mablag’larining tarkibi,joylashishi va ishlatilishi bo’yicha)
Balans passivi
(xo’jalik mablag’larining manbalari va maqsadlari tayinlanishi bo’yicha)
Aktiv bo’limlari
Passiv bo’limlari
I. Uzoq muddatli aktivlar
II. Joriy aktivlar
I. O’z mablag’lari manbalari
II. Majburiyatlar
Balansdan tashqari scho’tlardagi qiymatliklar to’g’risida ma’lumotnoma
B A L A N S N I N G T U R L A R I
Buxgalteriya balansi
T U R K U M L A S H M E Z O N L A R I
Tuzish vaqti bo’yicha
Dastlabki balans
Joriy balans
Sanasiyalovchi balans
Tugatish balansi
Bo’linish balansi
Birlashtirish balansi
Tuzish manbasi bo’yicha
Inventar balans
Daftar balansi
Bosh balans
Axborotlar hajmi bo’yicha
Yakka balans
Yig’ma balans
Umumlashtirilgan (konsolidatsiyalangan) balans
Faoliyat turi bo’yicha
Asosiy faoliyat balansi
Asosiy bo’lmagan faoliyat balansi
Mulkchilik shakli bo’yicha
Davlat (unitar) korxona balansi
Xususiy mulkchilik korxonasi balansi
Aralash mulkchilik korxonasi balansi
Jamoat tashkilotlari balansi
Tozalik darajasi bo’yicha
Brutto balans
Netto balans
Xo’jalik muomalalari ta’sirida balansda ro’y beradigan o’zgarishlar va ularning tavsifi


Aktiv


Summa, m. so’m


Passiv


Summa, m. so’m


Asosiy vositalar


1312600


Ustav kapitali


1448960


Materiallar


24200


Hodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar


39890


Asosiy ishlab chiqarish


43850


Hisob kitob schoti


134400


Mol yetkazib beruvchi


26200


Balans


1515050


Balans


1515050


Aktiv


Summa, m. so’m


Passiv


Summa, m. so’m


Asosiy vositalar

1312600



Ustav kapitali

1448960



Materiallar(-8600,0)

15600



Xodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar

39890



Asosiy ishlab chiqarish (+8600,0)

52450



Hisob-kitob schoti

134400



Mol yetkazib beruvchi

26200



Balans

1515050



Balans

1515050



Birinchi tip balans o’zgarishining ya’ni faqat aktivdagi moddalar orasida sodir bo’lgan o’zgarishning matematik modelini tuzamiz
ΣА + а – а = ΣР
1-operatsiya. Qiymati 8600,0 ming so’mlik material ombordan asosiy ishlab chiqarishga berildi va sarflandi

2-operatsiya. Xodimlarga hisoblangan ish haqi summasidan 1450 ming so’m daromad solig’i ushlandi. Bu muomaladan so’ng hisoblandi.

Aktiv



Summa, m. so’m

Passiv



Summa, m. so’m


Asosiy vositalar

1312600

Ustav kapitali

1448960

Materiallar (-8600,0)

15600

Xodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar (-1450)

38440



Asosiy ishlab chiqarish
(+8600,0)

52450

Budjet bilan hisob-kitoblar(+1450)

1450

Hisob-kitob scho’ti

134400

Mol etkazib beruvchilar

26200

Balans

1515050

Balans

1515050



Ikkinchi tip o’zgarish, ya’ni faqat passivdagi moddalarda sodir bo’ladigan,o’zgarishlar matematik modelini tuzamiz
Σ А = Σ Р + р - р

3-operatsiya. Boshqa xo’jalikdan tekinga 39800,0ming so’mlik asosiy vosita qabul qilib olindi.Bu muomala natijasida



Aktiv


Summa, m. so’m


Passiv


Summa, m. so’m


Asosiy vositalar(+39800)


1352400


Ustav kapitali


1448960


Materiallar(-86000)


15600


Rezerv kapitali(+39800)


39800


Asosiy ishlab chiqarish (+86000)


52450


Xodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar


38440


Byudjet bilan hisob-kitoblar(+1450)



1450


Hisob-kitob schoti


134400


Mol yetkazib beruvchilar


26200


Balans


1554850


Balans


1554850


Uchinchi tip o’zgarish uchun ya’ni o’zgarish balansning aktividagi moddalarda ham, passividagi moddalarda ham ko’payish tomonga sodir bo’lganda quyidagicha matematik model tuziladi
Σ А + а = Σ Р + р

4-operatsiya. Mol yetkazib beruvchilar hisob-kitob schotidan 13900,0ming so’m qarz puli o’tkazildi



Aktiv

Summa, m. so’m




Passiv

Summa, m. so’m




Asosiy vositalar


1352400


Ustav kapitali


1448960


Materiallar(-86000)


15600


Rezerv kapitali (+39800)


39800


Asosiy ishlab chiqarish (+86000)


52450


Xodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar (-1450)


38440


Byudjet bilan hisob-kitoblar(-1450)


1450


Hisob-kitob schoti(-13900)


120500


Mol yetkazib beruvchilar
(-13900)


12300


Balans


1540950


Balans


1540950


To’rtinchi tip o’zgarish uchun ya’ni o’zgarish aktivdagi moddalarda ham,passivdagi moddalarda ham kamayish tomonga sodir bo’lganda matematik model quyidagicha tuziladi
Σ А – а = Σ Р – р

Xo’jalik yurituvchi sub’yekning mablag’lari


Xo’jalik yurituvchi sub’yekt mablag’larining manbalari


Aktiv

Passiv

Ko’payish


Kamayish


Kamayish


Ko’payish


I tip .


I tip.Aktiv modda
(aktivda ko’pa
kamayish)-balans


laridagi o’zgarish


yish va aktivda
jami o’zgarmaydi

II tip.


II tip.passiv modd
(passivdagi ko’pa
kamayish)-balans


alaridagi o’zgarish


yish va passivdagi
jami o’zgarmaydi

III tip.


o’zga

III tip
Aktiv va passiv modda


rishlar (aktiv va passiv

larida ko’payishga olib


bir xil summaga ko’pa

keluvchi


yadi


IV tip
IV tip. Aktiv va passiv
olib keluvchi o’zgarishlar
summaga

moddalarida kamayishiga


(aktiv va passiv bir xil
kamayadi




Xo’jalik mablag’larining balans tuzulishi va valyutasiga ta’siri



Xo’jalik muomalalari
Balans valyutasiga ta’sir ko’rsatadi
Balans valyutasiga ta’sir ko’rsatmaydi
Faqat aktiv scho’tlarda aks ettiriladi
(I tip)
Faqat passiv scho’tlarda aks ettiriladi
(II tip)
Aktiv scho’tlarda passiv scho’tlar bilan korrespondensiyada aks ettiriladi
Balans valyutasini kamaytiradi(IV tip)
Balans valyutasini ko’paytiradi (III tip)

Buxgateriya balansi- korxonalarning moliyaviy ahvolini o’rganish uchun axborot manbai ekanligi



1. Aktivdagi barcha bo’limlar summalari yig’indisi passivdagi barcha bo’limlar summalar yig’indisiga teng bo’lib, bu balansning mohiyati bilan izohlanadi.
2. Xususiy kapitalning hajmi uzoq muddatli aktivlar hajmidan ko’p bo’ladi.Bunday xulosa isbot talab qilmaydi.Chunki, xo’jalik yurituvchi sub’yektning asosiy faoliyati joriy aktivlarsiz mumkin emas deb qabul qilingan.
3.Uzoq muddatli aktivlar asosan o’z mablag’lari hisobidan shakllanishini e’tiborga olib, ularning miqdori xo’jalik yurituvchi sub’yekt normal faoliyat ko’rsatgan sharoitda, majburiyatlar (II bo’limi) summasidan ko’p bo’lishi mumkin.
4.Balansda barcha aktivlar va passivlar juda batafsil beriladi.Bu uning aktivi va passivi bo’yicha ayrim moddalari, natijada, ayrim mulklarni qoplash manbalari o’rtasida bog’liqlik o’rnatishiga imkon beradi.Masalan, uzoq muddatli va qisqa muddatli qo’yilmalarni qoplash manbalari bo’lib,maxsus mo’ljallangan har xil fondlar va rezerv kapitali hisoblanadi.
http://fayllar.org
Yüklə 27,78 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin