1. Elektr tokini olchash. Quvvat va elektr energiyani o’lchash. Reaktiv quvvatni o’lchash

Yechish. Lampalarning umumiy quvvati va tok kuchi 1.7-masaladagi kabi bo‘lsa, ichki qarshiligi bo‘lgan tarmoqda isrof bo‘lgan quvvat ga teng. Shu sababli FIK

1.9. Iste’molchining quvvatida generator qismalarida kuchlanish va quvvatida bo‘lsa, generatorning e.yu.k. va ichki qarshiligi aniqlansin.
Yechish. Ikkala holat uchun iste’molchi orqali oqib o‘tayotgan tok kuchini aniqlaymiz:

To‘liq zanjir uchun Om qonuni ifodasi (yoki ) dan foydalanib, zanjirning ikki rejimi uchun tenglamalar tuzamiz:


Ushbu tenglamalar sistemasini birgalikda yechish orqali E va r

1.10. Elektr zanjiri (1.12-rasm) uchun quyidagilar berilgan: ; ; ; . Elektr o‘lchash asboblari ko‘rsatishlarini aniqlang.
Yechish. Tarmoqdagi tok kuchi (ampermetrning ko‘rsatishi) yopiq zanjir uchun ( shart bajarilganda) Om qonuni orqali aniqlanadi:

Zanjirning passiv qismi uchun Om qonunini qo‘llab, ikkinchi voltmetr ko‘rsatishini aniqlaymiz:

Zanjirning aktiv qismi uchun Om qonuniga asosan:

Birinchi voltmetr ko‘rsatishini aniqlaymiz
.
Zanjirda vattmetr o‘zi ulangan qism quvvatini ko‘rsatadi.

bu yerda P–manbaning zanjir tashqi qismiga bergan quvvati bo‘lib, tarmoqdagi va iste’molchidagi quvvat isroflari yig‘indisiga teng.



1.12-rasm. Elementlari ketma-ket ulangan elektr zanjiri.


1.11. 1.13-rasmdagi elektr sxema uchun potensialning taqsimlanishi aniqlansin. Bunda , , , , , , , . Har xil potensialli nuqtalar 1-7 bo‘lgan raqamlar bilan belgilangan.

1.13-rasm. Elementlari ketma-ket ulangan elektr zanjiri.


Yechish. Dastlab kontur bo‘ylab oqayotgan tok qiymatini aniqlab olamiz. U 0,5 A ga teng. Shundan so‘ng potensialni o‘zgarish xarakterini aniqlovchi qoidani qabul qilamiz. Konturning e.yu.k. ta’sir etuvchi qismda potensial e.yu.k. yo‘nalishi bo‘ylab ortadi. Qarshiliklar ulangan qismda aylanish yo‘nalishi tokning yo‘nalishi bilan mos bo‘lsa, tok yo‘nalishi bo‘ylab potensial kamayadi va tokka qarshi bo‘lsa potensial ortadi, chunki tok yuqori potensialdan past potensialga yo‘nalgan bo‘ladi. Potensiali nol deb qabul qilingan nuqta ixtiyoriy tanlab olinadi. Biz 2-nuqtaning potensialini nol deb qabul qilamiz. Undan keyin soat mili aylanishi yo‘nalishi bo‘ylab 2–nuqtadan boshlab ketma-ket konturdagi barcha nuqtalar potensiallarini aniqlaymiz: