1. Yig`indi va qoldiqni topishga doir masalalar.
Bir xil masalalar amaliy xarakterda bo`lib, 1- darslardanoq boshlanadi. O`quvchilar to`plamlarni birlashtirish va uning qismini ajratishga oid ishlarni bajaradi. M: 3 ta doira qo`y. Yoniga yana bitta doirani suring. Doiracha nechta bo`ldi…..
Masala va uning tarkibiy elementlari bilan o`quvchilarni tanishtirish muhimdir. O`qituvchi son ma'lumotlarni va amallarni ko`rsatadi, ammo natijasini yashiradi. M: Akasi Erkinga 3 ta daftar berdi, opasi ham yana 2 ta daftar berdi. Erkinning daftarlari qancha bo`ldi?...
2. Sonni bir necha birlik orttirish va kamaytirishga oid masalalar.
Pryedmet larga bir necha qo`shilsa, ortadi, ayrilsa kamayadi ko`rinishdagi masalalar. M: Avtobusda 7 yo`lovchi bor edi. Avtobus to`xtagandan keyin yo`lovchilar 2 ta ortdi. Yo`lovchilar qancha bo`ldi?
M.q.sh. I- 7 y
II-? 2 ta ortiq
Yyechilishi: 7+2=9. Javob: 9 ta.
3. Ayirmali taqqoslashga doir masalalar.
Bir xil masalalar bilan tanishtirish ishini avval demonyetratsion, keyin esa sanoq materiallardan foydalanib amalga oshirish mumkin. M: 6 katakli bir satr va 4 katakli boshqa satr chizish (yechish metodi tushuntiriladi).
Demak, bir son ikkinchisidan qancha katta yoki kichikligini bilish uchun katta sondan kichik sonni ayirish kerak.
M: Bir qutida 10 ta, 2- qutida 6 ta qalam bor. Birinchi qutida 2- qutidagiga qaraganda nechta qalam ortiq M.q.sh. 1- 10 ta q.
2- 6 ta q.
1- qutida, 2- chisidan nechta ortiq? 10-6=4.
3 §. «Yuzlik» ichida masalalar ustida ishlash
1. Murakkab masala bilan tanishuv. Murakkab masalalarning ba'zi hollarini yechish. Murakkab masalani tushuntirish uchun masala shartini tahlil qilish va arifmetik amal tanlash uchun mashqlar bajarish kerak.
M: 1. Bir tupdan 2 kg pomidor, 2- tupdan 1 kg ortiq pomidor tyerildi. 2- tupdan qancha pomidor tyerildi?
2. Olimning qancha puli bo`lgan? Uning o`zida 5 so`m bo`lgan va yana onasi 3 so`m bergan. Maqsad, o`quvchilar uchun masala shartida berilmagan qo`shimcha ma'lumot olish zarurati hosil bo`lsin va bir amal bilan yechish mumkin bo`lmasin.
M: Qo`g`irchoq tyeatriga bir maktabdan 6 ta o`g`il bola, ulardan 2 ta kam qiz bola keldi. Qo`g`irchoq tyeatriga nechta bola kelgan?
Darslikda berilgan 1-murakkab masala: bir ko`chada 6 ta yangi uy, ikkinchi ko`chada undan 4 ta ortiq yangi uy qurishdi. Ikkinchi ko`chada hammasi bo`lib nechta yangi uy qurishgan? (2 sinf 71 bet).
M.q.sh. 1- 6 uy
2-? 4 ta ortiq ? Yyechish: 6+(6+4)=6+10=16 Yig`indidan sonni ayirishga doir masala. Qizchaning 4 ta qizil va 3 ta ko`p shari bor edi. Qizchaning 2 ta sharini shamol uchirib ketdi. Qizchada qancha shar qoldi?
1 us. (4+3)-2=7-2=5
2 us. (4-2)+3=2+3=5
3 us. (4+(3-2)=4+1=5
