1 I. Bob. Boshlang`ich sinflarda matematika o`qitish metodikasini predmetstrreplA

d) Sonni yig`indiga ko`paytirish va yig`indini songa ko`paytirish xossalarini qo`llashga doir masala.
Masala: O`quvchilar har birida 3 tupdan 4 qatordan olma 7 tupdan 4 qator o`rik daraxti o`tkazishdi. O`quvchilar hammasi bo`lib qancha daraxt o`tkazishgan?
Yyechish: 3x4+7x4=(3+7)x4=10x4=40 (tup).
4 §. «Minglik» ichida masalalar yechish ham «Yuzlik» ka o`xshash, farqi shundaki, unda 3 xonali sonlar bilan ish ko`riladi.


«Ko`p xonali sonlar» ichida masalalar ustida ishlash
a) Nisbatlar usuli bilan yechiladigan birlikka keltirishga doir masalalar.
Sodda uchlik qoidaga doir masalalar yechishda nisbatlar usulining mohiyati shundan iboratki, oldin bir son ikkinchisidan necha marta borligini bilish kerak, so`ngra ikkinchi miqdorning ma'lum kattaligini shuncha marta orttirish yoki kamaytirish kerak. (karali bo`lgan holda).
1) Hosilni yig`ib olishda xo`jalikda har 10 ta kombaynga 16 tadan kombaynchi tayyorlandi. Agar hosilni yig`ishda 40 ta kombayn band bo`lsa, xo`jalikda hammasi bo`lib nechta kombaynchi tayyorlangan?
16x(40:10)=16x4=64 (kombaynchi).
2) Tikuvchi har 10 m chitdan 3 ta ko`ylak chiqardi. 50 m chitdan shunday nechta ko`ylak chiqarish mumkin.

Bir ko`ylak ket. chit	Soni	Jami chit
Bir xil	3 ta ?	10 m 50 m

b) Proportsional bo`lishga doir masalalar.
Masala: Bir bo`lakda 5 m gazlama, ikkinchi bo`lakda shunday 7 m gazlama bor. Agar ikala bo`lak uchun 360 so`m to`langan bo`lsa, har bir bo`lak gazlama qancha turadi?

Bahosi	Miqdori	Jami puli
Bir xil	5 ta 7 ta	? so`m 0 so’m

yechish: 5+7=12 (m)-ikkala bo`lak

3600:12=300 (so`m)-gazlama bahosi
5x300=1500 (so`m)-5 m gazlama bahosi
7x300=2100 (so`m)- 7 m gazlama bahosi
J: 1500 va 2100
2) Ikki maktabda bir xil bahoda 14 ta matematiklar portryeti olindi. 1- maktab 3000 so`m, 2-maktab 4000 so`m to`ladi. Har qaysi maktabga nechta portryet olingan?

Bahosi	Miqdori	Jami puli
Bir xil	? 14 ta ?	3000 so’m 4000 so’m

Yyechilishi: 1. 3000+4000=7000 (so`m)- jami portryet bahosi.

2. 7000:14=500(so`m) – 1 ta portryet bahosi.
3. 3000:50=6-1-maktab olgan.
4. 4000:500=8 ta-2- maktab olgan.