1. Issiqlik elektr stansiyasida elektr energiyani hosil qilish jarayoni. Bug’ qozonlari va ularning turlari

Issiqlik elektr stansiyalari va issiqlik elektr markazlari (ies va iem)
Reja:


1.Issiqlik elektr stansiyasida elektr energiyani hosil qilish jarayoni.
2.Bug’ qozonlari va ularning turlari.
3.Turbinalarning issiqlik elektr stansiyasidagi o’rni. Issiqlik elektr stansiyasida kondensatorlarning vazifalari.
4.Issiqlik elektr markazining ishlash prinsipi.
1.Issiqlik elektr stansiyasida elektr energiyani hosil qilish jarayoni.
Issiqlik kondensatsion elektr stansiyalar organik yoqilg’i energiyasini avval mexanik, so’ngra elektr energiyasiga aylantirib beradi.
Zamonaviy qudratli IES da bug’ turbinalari o’rnatilgan. Birinchi bug’ turbinasi uch fazali elektr generatorni aylantirish uchun Elberfeld stansiyasida 1899 yilda o’rnatilgan. SHu davrdan boshlab elektr stansiyalarida ishlatiladigan qudratli bug’ turbinalari rivojlandi.

Rasm 8. Issiqlik elektr stansiyalarda energiyani qayta hosil qilish sxemasi.
Z amonaviy bug’ qurilmalarda, harorati 600°S va bosim 30 MPa bo’lgan bug’dan foydalaniladi. Ishchi jismni, 30 -40°S gacha sovutish uchun sovuq suv qo’llaniladi. Bu erda bosim ham keskin kamayadi.

Rasm 9. a) Renkin sikli bo’yicha ishlovchi issiqlik elektr stansiyasining texnologik sxemasi; b) Bug’ bosimli qurilma uchun ideal bo’lgan Renkin sikli sxemasi; 1-bug’ generatori; 2-turbina;
3-elektrik generator; 4-kondensator; 5-nasos; AVS-bug’; SDA-kandensat; AV-bug’ generatorning ishchi jismiga issiqlikning keltirilishi, VS-bug’ energiyasini
turbinaning mexanik energiyasiga aylanishi, SD-bug’ni kondensatorda sovutish, DAkondensatni nasos yordamida bug’ generatoriga uzatish.
Bu jarayon quyidagi tarkibiy qismlardan iborat: bug’ qozonida bug’ hosil qilinadi, turbinada bug’ kengayadi, kondensatorda sovutiladi. YUqori bosimli nasoslar yordamida kondensat bug’ qozoniga bosim ostida yuboriladi.
XIX asrda shotland muhandisi U. Renkin tomonidan, suv bug’i yordamida issiqlikni ishga qayta hosil bo’lish termodinamik davri tavsiya etildi. IES prinsipial texnologik shakli Renkin sikli bo’yicha ishlaydigan bug’ qozoni-1, turbina-2, elektr generator-3, kondensator-4 va nasos-5 dan nborat.
Stansiyaning asosiy qismlaridan biri - bug’ qozonining ishini ko’rib chiqamiz.
B ug’ qozoni stansiya ehtiyoji uchun bug’ ishlab chiqaradi. Zamonaviy bug’ qozoni katta o’lchamli qurilmalardan iborat. Bug’ qozoni o’txonasida changsimon holatga keltirilgan ko’mir, gaz yoki neft 1500-2000°S haroratda purkaladi. YOqilg’ini to’laligicha yonishi uchun shamolparrak yordamida katta miqdorda qizdirilgan havo beriladi. YOqilg’i yonish jarayonida hosil bo’lgan issiqlik suvni bug’ holatigacha, kerakli harorat va bosimgacha oshirib qizdiriladi. Ishlatilgan issiq gazlar tozalanib mo’riga uzatiladi va atrof muhitga chiqarilib yuboriladi. Bug’ qozonga uzatiladigan suv qo’shimchalardan tozalanadi, ularning miqdori ichimlik suvidagi miqdordan kam bo’lishi kerak. Konstruktiv jihatdan bug’ qozonlari barabanli va to’g’ri oqimli bo’ladi.