1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

50. Porshenli va rotorli kompressorlar. 
Kompressor, siqish, darajasi, tiplari, turlari, tenglama, gazlarni siqish, quvvat, porshenli, 
plastinali, suv xalkachali, gazoduvka, 
Porshenli kompressorlar. Porshenr silindrda ungga va chapga krivoship mexanizm
yordamida ilgarilanma-kaytma xarakat kiladi. Porshenr silindrning ichki devoriga zich kilib 
urnatiladi va silindr bushligini ikki kismga bo‘lib turadi. Porshenr chapdan ungga tomon 
ilgarilanma xarakat kilganida surish klapani ochilib silindr gazga tuladi, orkaga kaytganida esa 
silindrdagi gazning siqilishi natijasida bosim orta borib, uzatilish liniyasidagi bosimga teng 
bo‘lganda, uzatuvchi klapan ochilib gaz uzatila boshlanadi. Gaz siqilganda uning xarorati
kutariladi, kizigan gaz yoglab turuvchi moyni kuyidirib yubormasligi uchun silindrning devori 
uzluksiz suv bilan sovitilib turadi. Bir bosqichli kompressorning unumdorligi kam bo‘lganligi 
uchun ikki tomonlama xarakatlanuvchi porshenli kompressorlar ko‘p ishlatiladi. Bu
kompressorlarda silindrdagi gaz porshenning ikkala kismida (chap va ung) siqiladi; ularda ikkita 
surish va ikkita uzatish klapani bor. Porshenr krivoship - shatunli mexanizm yordamida 
ilgarilanma xarakat kiladi. Val bir marta aylanganida silindrga gaz ikki marta suriladi va ikki 
marta uzatiladi. Kompressorning unumdorligi bir tomonlama ishlaydigan kompressornikiga 
karaganda deyarli ikki marta ko‘p. 
Rotorli kompressorlar. Bu kompressorlar xam porshenli kompressorlar singari, ish bushligi 
xajmining kamayishi prinsipida ishlaydi. Rotorli kompressorlar konstruktiv belgilarga kura 
plastinali, yumalaydigan rotorli, suv xalkali, gazoduvka va ikki rotorli kompressorlarga 
bo‘linadi. 
 

---

Plastinali rotorli kompressor. Bu kompressor xuddi plastinali nasoslar kabi ishlaydi, ular 
bir bosqichli va ikki bosqichli bo‘ladi. Plastinali rotorli kompressorning surish vaktidagi 
unumdorligi kuyidagicha aniqlanadi:
V = 2 l e n 

( 

D - 

z) 
Bir bosqichli rotorli plastinali kompressorlarda gazlar 0,25-0,5 MPa bosimgacha, ikki 
bosqichlilarda esa 0,8-1,5 MPa bosimgacha siqiladi. Bunday kompressorlardan past bosim va 
katta unumdorlik olish maksadida foydalaniladi.