1. K. Marks fikri bo’yicha, foyda normasining pasayish tendentsiyasini quyidagi sabablar keltirib chiqaradi

2 – Topshiriq: Test.
1. K. Marks fikri bo’yicha, foyda normasining pasayish tendentsiyasini quyidagi sabablar keltirib chiqaradi:
a) Kapital va uning bir ish turidan boshqasiga oqib o’tishi
b) Kapital tuzilishida o’zgaruvchikapital hissasining kamayishi
c) Kapital tuzilishida doimiy kapital hissasining oshib borishi
d) To’yib iste’mol qilmaslik iqtisodiy inqirozlar doktorinasining asossizligi

2. K.Marksning takror ishlab chiqarish nazariyasida asoslab berilgan qoidalar – bu:

a) Oddiy va kengaytirilgan takror ishlab chiqarish turlarining farqi
b) Kapitalizmda iqtisodiy inqirozlarning tasodifiyligi
c) To’yib iste’mol qilmaslik iqtisodiy inqirozlar doktorinasining asossizligi
d) Kapital va uning bir ish turidan boshqasiga oqib o’tishi

3. Tovarda mujassamlashgan mehnatning ikki yoqlama xarakter to’g’risidagi ta’limot muallifi – bu:

a) K.Marks
b) SH. Shodmonov
c) Mirzo Ulug’bek
d) S.G’ulomov

4. Boylikni ko’paytirishni asosiy omili:

a) Kapitalning jamg’arilishi
b) Ishchi kuchi qiymati
c) Ishchining yashash vositalari qiymati
d) Ishchi kuchi qiymatining o’zgargan qiymati

5. K.Marks bo’yicha, ish haqi – bu:

a) Mehnat bahosi va uning qiymati
b) Ishchi kuchi qiymat
c) Ishchining yashash vositalari qiymati
d) Ishchi kuchi qiymatining o’zgargan qiymati

6. Kapitalni asosiy aylanma, doimiy va o’zgaruvchan turlariga bo’lib, ko’rsatgan – bu:

a) K.Marks
b) Farobiy
c) A.Beruniy
d) Amir Temur

7. K.Marks bo’yicha, qo’shimcha qiymatni yaratadi:

a) O’zgaruvchi kapital va resurslar
b) Doimiy kapital
c) Barcha ishlab chiqarish omillari
d) Ishchi kuchi qiymati

8. Kapitalizmda foyda normasining pasayishi qonunini shakllantirgan iqtisodchi – bu:

a) K.Marks
b) Farobiy
c) M.Ulug’bek
d) Amir Temur

9. S.Sismondining fikricha boylikning manbai nimada?

a) Mehnatda
b) Yer – suv
c) Savdo – sotiq
d) Pul.

10. K.Marks fikri bo’yicha, qaysi ishlab chiqarish omili hisobiga kapital ko’payadi:

a) Ishlab chiqarish vositalari va jarayoni
b) Mehnat predmetlari
c) Mehnat vositalari
d) Ishchi kuchi

3 – Topshiriq: Fikrlarga izoh yozing va ularni o‘zlashtirish.

Tomas Man fikrlari
Merkantalistlar haqida Tomas Mun qimmatbaho metallar eksportini qattiq tartibga solishga qarshi qattiq kurashdi. Uning yozishicha, dehqon keyinchalik hosil olish uchun yerga g‘alla tashlashi kerak bo‘lganidek, savdogar ham o‘z molini ko‘proq sotish va xalqqa ko‘rinishda foyda keltirishi uchun pul olib, chet el tovarlarini sotib olishi kerak. qo'shimcha pul mablag'lari.Iqtisodiy asarlar har doim aniq yoki kamroq amaliy maqsadlarni ko'zlaydi: muayyan iqtisodiy chora-tadbirlar, usullar va siyosatlarni asoslash. Ammo merkantilistlar orasida bu amaliy vazifalar ayniqsa ustunlik qildi. Inson boshqa merkantilist mualliflar singari iqtisodiy qarashlarning har qanday “tizimi”ni yaratishga intilishdan yiroq edi. Biroq, iqtisodiy tafakkurning o'ziga xos mantig'i bor va Inson, zaruriyatdan kelib chiqib, voqelikni aks ettiruvchi nazariy tushunchalar bilan ishlagan: tovar, pul, foyda, kapital... U yoki bu yo'l bilan ular o'rtasida sababiy bog'lanishni topishga harakat qilgan.
Tarjima qilingan asarlar:
Angliyaning tashqi savdodagi boyligi yoki bizning boyligimiz regulyatori sifatida tashqi savdo balansi. // Merkantilizm (to'plam), L., 1935.
Angliyaning Sharqiy Hindiston bilan savdosi haqida suhbat. Odatda unga qarshi aytiladigan turli e'tirozlarga javob. // Merkantilizm (to'plam), L., 1935.
U.Petti qiymat nazariyasi
Uilyam Petti (1623-1687) asosan iqtisodiy fanga qo'shgan hissasi uchun tan olingan. U keyinchalik Adam Smit yoki Karl Marks asarlariga ta'sir ko'rsatgan yangi nazariyalarni ishlab chiqdi. Hatto Marks ham kitoblaridan birini quyidagi ibora bilan boshladi: «Uilyam Petti zamonaviy siyosiy iqtisodning asoschisi. Uning dahosi va o'ziga xosligi inkor etilmaydi ».
Ammo, o'z davrining yaxshi o'g'li sifatida Pettining qiziqishlari juda xilma-xil: u ham faylasuf, shifokor, ixtirochi va statist edi. Darhaqiqat, demografiyaga tatbiq etilgan ushbu so'nggi jihat bir qator nazariy yangiliklarga ham qarzdor bo'lib, birinchi bo'lib iqtisodiyot va aholi o'rtasidagi bog'liqlikni tushuntirishga harakat qildi. Petti o'zining to'liq tayyorgarligiga qaramay, kamtar oiladan chiqqan. Uning iqtisodiy ahvoli shifokorlik ishi tufayli va, avvalambor, Oliver Kromvel bilan bo'lgan munosabati tufayli yaxshilandi. Uning yordami bilan u Irlandiyada katta miqdordagi erlarni qo'lga kiritdi, ularga mamlakatda tuzgan topografik xaritalari uchun haq to'lash huquqi berildi.