1 Kompyuter tarmoqlarining hududiy taqsimlanishi

17. Server va mijoz tushunchalarini tushuntirib bering.
Mijoz-server arxitekturasi dasturiy ta'minot ilovasining butun funksionalligini kichikroq funktsiyalarga ajratadigan va har bir funktsiyani muayyan komponent yoki komponentlar guruhiga tayinlaydigan dizayndir. Odatda, ilovaning uchta asosiy funksiyasi mavjud. Bu funktsiyalar ma'lumotlarni saqlash, ma'lumotlarni qayta ishlash va ma'lumotlarni taqdim etishdir. Mijoz-server arxitekturasi bu funksiyalarni dasturiy ilovaning alohida komponentlariga tayinlaydi. Funktsiya tayinlangandan so'ng, komponent faqat tayinlangan funktsiyani bajaradi. Murakkab arxitekturada bu funksiyalar ajratilgan kompyuterlarga berilishi mumkin. Ilovaning qaysi qismi o'rnatilganligiga qarab, kompyuter server kompyuteri, oraliq kompyuter va mijoz kompyuter deb nomlanadi. Server kompyuteri ma'lumotlarni saqlaydi. Oraliq kompyuter ma'lumotlarni qayta ishlaydi. Mijoz kompyuteri ma'lumotlarni taqdim etadi. Mijoz-server arxitekturasining to'rt turi mavjud. Ushbu turlar Shina-1, Shina-2, Shina-3 va Shina-N.Tire-1 mijoz-server arxitekturasi Ushbu turdagi barcha dastur tizimga o'rnatiladi. Ilovaning barcha komponentlari bitta tizimda mavjud bo'lganligi sababli ular tizimdan tashqariga chiqmasdan bir-biriga kirishlari mumkin. 2 mijoz-server arxitekturasi Ushbu turdagi dastur ikki yoki undan ortiq kompyuterlarga o'rnatiladi. Ma'lumotlarni saqlaydigan va qayta ishlaydigan komponentlar server tizimiga o'rnatiladi va ma'lumotlarni taqdim etuvchi komponentlar mijoz tizimiga o'rnatiladi. Tarmoqda bir nechta server va mijozlar bo'lishi mumkin.
18)Protokol so’zining ma’nosi?
Protokol – tarmoqda axborotni uzatish qoidalari to’plami, apparat va dasturiy ta’minotni birgalikda ishlashini ta’minlash uchun barcha kompaniyalar bu protokollarga amal qilishlari lozim. Protokol - xabarlar turi va formatini, xabarlarni uzatilish tartibini belgilaydi.
Har xil kompyuterlar va turli dasturlar tarmoq aloqasi jarayonida bir- birlarini tushunish uchun maxsus texnik qoidalar qo`llaniladi. Tarmoq sohasida bunday qoidalar to`plami protokol (bayonnoma) deb ataladi. Hozirgi kunda eng ko`p qo`llanilayotgan protokol TCP/IP dir. Bu protokol funksiyasini oddiy pochta xizmatiga o`xshatsa bo`ladi. Agar siz xatni jo`natmoqchi bo`lsangiz, uni konvertga joylashtirasiz, konvert ustiga jo`natuvchi va qabul qiluvchi manzillarni yozasiz va keyin pochta qutisiga tashlaysiz.Xatingiz qanday qilib manzilga yetadi, qaysi pochta bo`limlarida bo`ladi, qaysi pochtalyon olib boradi sizga farqsiz. Asosiysi xat tez va butun yetib borishi. Huddi shunday TCP/IP protokoli tarmoqda ishlaydi. Jo`natiladigan ma`lumot paketga joylashtiriladi va paketga jo`natuvchi va qabul qiluvchi kompyuter manzillari yoziladi va tarmoqqa uzatiladi. Shunday qilib tarmoqning bitta marshrutizatoridan (y ko’rsatadigan maxsus qurilma yoki kompyuter) manzilga qarab eng qisqa yo`llarini tanlab, keyingi marshrutizatorga uzatilib, paketkerakli manzilga yetkaziladi.