1. Kreditning mohiyati. Kredit munosabatlari, uning ob'ekti va subektlari

Tijorat krediti
Tijorat kreditining
salbiy tomoni

• Tijorat kreditining bo‘lib tovarlarni kreditga bergan tashkilot unga pul tushgunga qadar mablag‘ga muxtoj bo‘lishi, uni o‘zi kreditga murojaat qilishga majbur bo‘lishi mumkin.

Kreditning asosiy sharti - bu qarz uchun haq to‘lash. Bu xaq qarz summasining yig‘indisiga nisbatan foiz hisobida olinganidan uni qarz foizi yoki kreditning foiz stavkasi deb yuritiladi.
Foiz miqdori kreditning turi, uni to‘lash muddati, olingan qarzni o‘z vaqtida uzilishiga bog‘liq. Masalan, tijorat kreditining foiz stavkasi odatda, bank kreditining foiz stavkasidan past bo‘ladi.
Adabiyotlarda kreditning nominal va real foiz stavkalari tushunchalari mavjud. Nominal foiz stavkasi deganda kredit shartnomasi- da ko‘zda tutilgan foiz stavkalari tushuniladi.
Real foiz stavkasi ═ nominal foiz stavkasi - inflyasiya darajasi.
Bundan tashqari kreditning qat'iy belgilangan va suzib yuruvchi foiz stavkalari tushunchalari ham mavjud.
Qat'iy belgilangan foiz stavkalari kredit shartnomasi bajarilgunga qadar o‘zgarmasdan qoladi. Bunda bank o‘zining aktivlarini ma'lum qismini yo‘qotishi mumkin. Suzib yuruvchi stavkada foiz stavkalariga tegishli o‘zgarishlarni hisobga olgan holda o‘zgartirishlar kiritib boriladi.

O‘zbekistonda iste'mol va ishlab chiqaruvchilar narxlari indeksi

9.7
18.8
14.3
15.2
11.1
13.0
31.1
39.6
28.2
7.1
2016 ЙИЛ
2017 ЙИЛ
2018 ЙИЛ
2019 ЙИЛ
2020 ЙИЛ
Истеъмол нархлари индекси (CPI)
Саноат маҳсулотлари ишлаб чиқарувчилар нархлари индекси (PPT)
.

• Kreditning xalqaro shakli bu resident va norezidentlar o’rtasida kredit munosabatlari yuzaga kelishini nazarda tutadi, yani uning sub'ektlari - banklar, korxonalar, davlat va aholi kiradi, ammo ishtirokchilar boshqa davlatga tegishli bo’ladi. Bu erda tomonlardan biri xorijiy shaxs hisoblanadi.
• Xalqaro kredit - bu xalqaro iqtisodiy munosabatlar sohasidagi ssuda kapitalining to'lovlilik, muddatlilik, kafolat va foizlarni to'lash shartlarida valyuta va tovar resurslari bilan ta'minlash bilan bog'liq harakati.
• Xalqaro kreditlar bo‘yicha foiz stavkalari jaxon ssuda kapitallari bozorida aniqlanib, bu bozorlarning asosiy qismi London, Tokio, N'yu York, Frankfurt-na-Mayne, Parij, Bryussel' shaharlarida joylashgan.