1. Maliyyə nəzarətinin mahiyyəti

1.Maliyyə nəzarətinin mahiyyəti.

Sosial-iqtisadi proseslərin inkişaf etdikləri bir şəraitdə xalq təsərrufatinin idarə edilməsində,xüsəsən bazar iqt-ı şəraitində nəzarət etmək əsas məsələlərdən biridir.

Hazırda nəzarət resp qanunverici və icra orqanları,maliyyə orqanları,vergi idarələri,Milli Bankı,Nazirlik və idarələrin ixtisaslaşdırılmış inspeksiyaları,Dövlət Statistika komitəsi və digər dövlət idarəetmə orqanları tərəfindən həyata keçirilir.

Nəzarət sistemi içərisində əsas yeri maliyyə nəzarəti tutur.

Maliyyə nəzarətinin dövlətin maliyyə siyasətinin müvəffəqiyyətlə reallaşdırmaq,maliyyə ehtiyatlarından xalq təsərrufatının butun sahələrində effektli istifadə edilməsini təmin etmək prosesində əhəmiyyəti böyükdür.Bazar iqt-na keçid dövründə maliyyə nəz rolu daha da artır.

Maliyyənin nəzarət funksiyasının reallaşması forması maliyyə nəzarəti hesab edilir.O,maliyyə nəzaətinin məzmununu və təyinatını müəyyən edir.

Nəzarətin məzmunu,istiqaməti məhsuldar qüvvələrin inkişaf səviyyəsindən və cəmiyyətin istehsal münasibətlərindən asılı olaraq dəyişir.

Maliyyə nəzarəti - xüsusi forma və üsul tətbiq etməklə təsərrufat və idarəetmə obyektlərinin maliyyə fəaliyyətinin və onunla baglı əməliyyatların yoxlanılması məcmusundan ibarətdir.

M.n həyata keçirmək üçün yüksək ixtisaslı mütəxəssislərdən ibarət kompletləşdirilmiş xüsusi nəzarət təşkilatları və ya qrupları yaradılır.Onların hüquq və vəzifələri qüvvədə olan qanunlara uyğun olaraq müəyyən edilir.

Maliyyə nəzarəti-nəzarətin xüsusi sahəsi olub dəyər dərəcəsində istifadəsi ilə əlaqəli , məqsədəuyğun istiqamətdə müəyyən tətbiq sahəsinə malikdir.

İqtisadi və sosial inkişaf prosesləri oz-ozunə tənzimlənə bilməz. Bu

proseslər daim muxtəlif və ciddi təsirlərə məruz qalır, nəticədə sosialiqtisadi

həyatda dovlət iqtisadiyyatı tənzimləmə mexanizminin fəaliyyətini

cətinləşdirən coxlu problem yaranır. Həmin problemləri onləmək,

aradan qaldırmaq və mumkun olan hər hansı yeni neqativ amilin qarşısını

almaq ucun hokmən iqtisadi nəzarət sistemi olmalıdır. İqtisadi nəzarət

sisteminin vacib komponentlərindən biri maliyyə nəzarətidir. Onun

məqsədi dovlətin iqtisadi siyasətinin uğurla yerinə yetirilməsini təmin

etmək, xalq təsərrüfatının butun sahələrində maliyyə ehtiyatlarının formalaşması

və onlardan səmərəli istifadə prosesini gercəkləşdirməkdir.

Əslində, butun bunlar maliyyənin umumi vəzifələridir. Bazar iqtisadiyyatı

şəraitində maliyyənin rolu son dərəcə artdığından maliyyə nəzarətinin

əhəmiyyəti də hiss ediləcək dərəcədə yuksəlir. İnzibati amirlik sistemindən

fərqli olaraq demokratik idarəetmə prinsiplərinə soykənən bazar

iqtisadiyyatı sistemində dovlətin iqtisadi funksiyaları xeyli məhdudlaşdırılır

və bu, iqtisadi azadlığı stimullaşdırır, lakin belə bir azadlığın

əldə edilməsi hec bir vəchlə özbaşınalığa və zərərli nəticələrə gətirib çıxarmamalıdır.