1. Maliyyə nəzarətinin mahiyyəti

10.Maliyyə nəzarətinin təşkili.

Maliyyə nəzarətinin səviyyəsi bir cox cəhətdən onun təşkilindən

asılıdır. Dovlət orqanlarının həyata kecirdikləri maliyyə nəzarəti, adətən,

əvvəlcədən tutulmuş xususi plan uzrə, xususi auditor nəzarəti isə daxil

olan sifarişlər əsasında gercəkləşdirilir. Birinci halda mufəttişin adına

vəsiqə yazılır və o, həmin vəsiqəni pasport, yaxud şəxsiyyəti təsdiqləyən

başqa sənədlə birlikdə yoxlanılan muəssisənin rəhbərliyinə təqdim edir.

Rəhbərlik muvafiq qərar qəbul etdikdən sonra baş muhasibin və ya

muəssisənin başqa bir vəzifəli şəxsinin iştirakı ilə yoxlanış başlanır.

Auditor yoxlanışında isə sifarişçi ozu auditora, yaxud onun uzv

olduğu təşkilata muraciət edərək muvafiq muqavilə bağlayır, icraçının

hesabına lazımi qədər vəsait kocurur, sonra yoxlanış həyata kecirilir.

Hər iki halda yoxlanışın nəticələri umumiləşdirici aktda rəsmi əksini tapır.

Bu cur aktlar, adətən, bir necə hissədən ibarət olur. Birinci hissədə

yoxlanışın xarakteri, metodu, tarixi (vaxtı) və icraçıları göstərilir. İkinci

hissədə yoxlanış zamanı ayrı-ayrı sahələrdə aşkar edilmiş faktlar və işin

gedişi əks olunur. Umumiyyətlə, aktda butun faktlar, həm musbət, həm

mənfi cəhətlər gostərilməlidir. Ucuncu hissədə hokmən aşkarlanmış

noqsanların aradan qaldırılması, ümumiyyətlə muəssisənin işinin yaxşılaşdırılması

yolları qeyd olunur, çünki müfəttişin vəzifəsi təkcə neqativ

Sxem 6.5.1. Azərbaycan Respublikası Auditorlar Palatasının strukturu

və zərərli məqamların üzə çıxarılmasından ibarət deyil. Yoxlama prosesində

mufəttişdən əlavə, muəssisənin rəhbərləri və kənardan dəvət edilmiş

mütəxəssislər də iştirak edə bilərlər.

Tərtib edilmiş aktı yoxlanışın butun iştirakçıları və muəssisə rəhbəri

imzalamalı və akt mohurlə təsdiqlənməlidir. Muəssisə rəhbərliyi

onu təsdiqləmək istəmədikdə imtinanın səbəbini əsaslandırmalıdır.

İmzalandıqdan və təsdiqləndikdən sonra akt muvafiq (yoxlayıcı)

orqanın muzakirəsinə verilir və muzakirənin nəticələrinə gorə lazımi

tədbirlər gorulur. Yoxlanış nəticəsində cinayət tərkibli faktlar, inzibati

pozuntular aşkarlanarsa, materiallar prokurorluq orqanlarına, yuxarı instansiyalara

və başqa muvafiq idarələrə gondərilir.

asında müxtəlif test sistemindən və yoxlama metodologiyasından istifadə edir. Bu və ya digər sistemin tətbiqi və yaxud onun elementlərindən istifadə edilməsi verilən sifarişdən və tərəflərin maraq dairəsindən asılıdır.