1-Ma’ruza Mavzu. Mahsulot omborlari uskunalari reja

Tasniflagichlarning tuzilishi va ishlash tartibi
Mexanik tasniflagichlar
Mexaniq tasniflagichlar yarim doira shaklidagi karitadan va uning ichiga o‘rnatilgan shnek (spiral)dan iborat. SHnek aylanishi yirik zarrachalarni yuqoriga surib borib tasniflagichdan chiqarib yuborishga xizmat qiladi.

бўтана

rasm. 22. Mexanik tasniflagichni ishlash sxemasi:
1-taglik; 2- qumlar; 3- mayda zarrachalar qatlami; 4- sliv
Mexaniq tasniflagichlar 16-18⁰ kiyalik bilan o‘rnatiladi. Tegirmondan chiqayotgan bo‘tana tasniflagichning o‘rta qismiga beriladi. Spiralli tasniflagichda bo‘tanani balandligi buyicha 4 ta qatlamga bo‘lish mumkin:
1 qatlam – karita tagiga cho‘kib kolgan zichligi yuqori bo‘lgan zarrachalar va temir qirindilardan iborat bo‘lib, zich joylashgan. Karitani mexaniq emirilishdan saqlaydi.
2 qatlam – cho‘kmaga tushgan yirik zarrachalar qatlami bo‘lib, spiral aylanishidan uzluksiz yuqoriga karabxarakatda bo‘ladi.
3 qatlam – muallaq suzuvchi kattiq zarrachalarga boy, doimiy xarakatdagi bo‘tana qatlami;
4 qatlam – tasniflagichning bo‘tanani chiqarish ostonasiga qarab yuqoriga va gorizontal xarakatlanuvchi bo‘tana oqimi qatlami.
Tasniflagichni uzunligi bo‘yicha uchta mintaqaga (zonaga) bo‘lish mumkin:
I zona – bo‘tanani tasniflagichga berish joyida bo‘lib, bo‘tana shiddatli aralashtiriladi, chuqurligi uncha katta emas.
II zona – slivni chiqarish ostonasiga yaqin joylashgan.gorizontal va vertikal xarakatlanuvchi oqim bo‘lib, mayda zarrachalarni tasniflagichdan chiqarib tashlash joyiz.
III zona – Vannani bo‘tana bilan to‘ldirilgan qism asosini tashkil qiladi. Bu zonada tasniflash jarayoni o‘tadi. Bo‘tana nisbatan sokin xarakatlanadi.
Spirali tasniflagichning konstruksiyasi
va ishlash tamoyillari
Spiralli tasniflagichlar qiya yarim silindr karitadan iborat bo‘lib, metall ramaga o‘rnatiladi. Karitaga bitta yoki ikkita spiral qadalgan O‘q joylashtirilgan. Spirallar kengligi spiral diametrini 0,1 /0,4 gacha bo‘lgan po‘lat lentalardan tayyorlanadi. Spiralni qadami uning diametrini yarmiga teng. Spiralni tashqi qismi (emirilishdan saqlash uchun) cho‘yan yoki yuqori mustaxkamlikka ega bo‘lgan qotishmalarning plastinkasi bilan qoplanadi. Spiral qadalgan o‘q podshipnika mustaxkamlanadi. Pastki podshipnik bo‘tana ichida ishlaydi. SHuning uchun u zich yopilgan bo‘lishi kerak. O‘qning yuqoridagi podshipnigi sapfa yordamida tiralgan podshipnika maxkamlanadi. Bu sistemani buzmasdan o‘qni pastki qismini ko‘tarib, spiralni moslash, ta’mirlash ishlarini olib borishga yordam beradi. O‘q spiral bilan birga sekin aylanadi. O‘qni aylantiruvchi (privod) karitaning yuqori qismiga joylashtirilgan.
Tasniflagichni spirali bo‘tanaga to‘liq cho‘ktirilgan bo‘lsa Mayin sliv, yarim cho‘ktirilgan bo‘lsa yirik (0,2 mm) sliv olish uchun ishlatiladi.
Spiralli tasniflagichning texnologik ko‘rsatkichlarini aniqlovchi omillar quyidagilardir:Spiral diametri (karita kengligi), karita uzunligi va uning qiyalik burchagi, sliv ostonasining balandligi, spiralni aylanish tezligi.
Karitani kengligi (spiral diametriva ularning soni) tasniflagichni unumdorligini aniqlaydi.
Spiralni uzunligi – yirik zarrachalarni suvsizlantirish tezligidan va tegirmonni unumdorligidan kelib chiqib qabul qilinadi. 20-25% namlikka ega bo‘lgan maxsulot olish uchun karitani «quritish» qismini uzunligi 1,5-1,8 m bo‘lishi kerak.
Qiyalik burchagi – bo‘tana xajmi, cho‘ktirish yuzasi qiymatini qanday sliv olish va qayta tegirmonga yuboriladigan maxsulotning namligini inobatga olib tanlanadi.
Sliv ostonasi balandligi – mayin sliv olish uchun ostona baland, yirik sliv olish uchun past bo‘lishi kerak.
Spiralni aylanish tezligi – bo‘tanani aralashtirish tezligi orqali mayin va yirik sliv olish uchun moslashtiriladi.
Bo‘tanani zichligi – asosiy omillardan biri bo‘lib, slivni mayin yoki yirikligini moslash uchun xizmat qiladi.
Umuman olganda spirali tasniflagichlarni samaradorligi 35-65% atrofida bo‘ladi.