1-ma’ruza. Murakkab programma tizimlarini ishlab chiqish muammolari. Programma ta’minotining hayotiy sikli. Programma ta’minotining arxitekturasi

Dasturiy ta'minot talablari hujjati
Dasturiy ta'minot hujjati bu tizimni ishlab chiquvchilar nimani oshirishi lozimligini ifodalovchi rasmiy hujjatdir. U tizim uchun foydalanuvchi talablarini ham tizim talablarining batafsil spesifikatsiyasini ham o'z ichiga oladi. Bazida foydalanuvchi va tizim talablari bitta qilib tavsiflanadi. Bazi hollarda esa foydalanuvchi talablari hujjatning kirish qismi va tizim talablari asosiy qismni tashkil qiladi.
Talablar hujjatidan foydalanuvchilar

Tizim mijozlari	Talablarni ko'rsatish va talablar bajarilganligiga tekshirish uchun o'qish. Mijozlar shuningdek talablarni o'zgartirishi mumkin.
Boshqaruvchilar	Tizimni narxlash va ishlab chiqishni rejalashritish uchun talablar hujjatidan foydalanish.
Tizim injinerlari	Ishlab chiqarilayotgan tizimni tushunish uchun talablardan foydalanish.
Tizimni testlovchi injinerlar	Tizimni haqiqiylikka tekshirish uchun tizm talablaridan foydalanish.
Tizimga xizmat ko'rsatuvchi injinerlar	Tizim va uning qismlari munosabatini tushunish uchun talablardan foydalanadi.

Talablar hujjatining strukturasi

Bo'lim	Tavsifi
Muqaddima	Hujjatni kutilgan o'quvchilarini aniqlash lozim
Kirish	Tizim muhimligini tasvirlash. Tizim funksionalligi qisqacha tasvirlanadi.
Glossariy	Hujjatda foydalanilgan texnik terminlarni aniqlash
Foydalanuvchi talablari	Foydalanuvchi uchun taminlangan servislarni tasvirlash
Tizim arxitekturasi	Kutilgan tizim arxitekturasini yuqori-darajali ko'rinishi
Tizim talablari	Funksional va funksional bo'lmagan talablarning batafsil ko'rinishi
Tizim modellari	Tizim componentalari orasidagi munosabatlarni grafik tizimini ko'rsatish
Tizim evolutsiyasi	Tizimga asoslanib fundamental taxminlarni tasvirlash
Ilova	Ishlab chiqarilayotgan ilova haqida batafsil ma'lumotlar; masalan, apparat ta'minot va ma'lumotlar bazasi
Index	Hujjat indekslari

Dasturiy ta'minotni modellashtirish

⁴Modellar talablar injiniringi jarayonida tizim uchun talablarni hosil qilishda foydalaniladi. Siz mavjud tizimlarning modelini va ishlab chiqarilayotgan tizimning modelini tuishingiz mumkin.

1. 
   Mavjud tizim modellari talablar injiringi mobaynida foydalaniladi. Ular mavjud tizimning nima ish bajarishini aniqlashtiradi va tizimning kuchli va
   

kuchsiz tomonlarini muhokama qilishga asos bo'ladi. Bu yangi tizim uchun talablar ishlab chiqishga olib keladi.

2. 
   Yangi tizim modellari talablar injiniringi davomida yordam berish uchun ishlatiladi. Injinerlar dizayn bo'yicha takliflarni muhokama qilishda modellardan foydalanadi.
   

Tizim modelining eng muhim tomoni shundaki unda tizim haqidagi batafsil
ma'lumotlar tashlab ketiladi. Model o'rganilayotgan tizimning mavhum ko'rinishidir.
Siz tizimni turli xil ko'rinishlarini ko'rsatish uchun turli xil modellarni ishlab chiqishingiz mumkin. Masalan:

1. 
   Tashqi ko'rinish, tizimning konteksti yoki muhitini modellashtirish.
   
2. 
   O'zaro munosabatlar ko'rinishi, tizim bilan muhit yoki tizim komponentalari
   

o'rtasidagi o'zaro munosabatni modellashtirish.
Strukturaviy ko'rinish, tizim tomonidan ishlov berilayotgan ma'lumotlar strukturasi yoki tizim tashkilotini modellashtirish.

3. 
   Xatti harakatlar ko'rinishi, tizimning dinamik xatti harakatlari va hodisalarga qanday javob berishini modellashtirish.
   

Tizimning turli xil modellarini yaratish uchun UML bir nechta diagrammalarga ega.

1. 
   Faoliyat diagrammalari, jarayondagi faoliyatlarni ko'rsatadi
   
2. 
   Foydalanish holati diagrammari, tizim va uning muhiti o'rtasidagi
   

munosabatni ko'rsatadi.

3. 
   Ketma-ketlik diagrammalari, shaxs va tizim va tizim komponentalari orasidagi munosabatlarni ko'rsatadi.
   
4. 
   Sinf diagrammalari, tizimdagi obyektlar sinflari va ularning o'zaro munosabatini ko'rsatadi
   
5. 
   Holat diagrammari, tizimning ichki va tashqi hodisalarga ta'sirini ko'rsatadi.
   

UML(Unified Modeling Language) - birlashgan modellashtirish tili dasturiy ta'minot tizimlarini modellashda 13 ta turli xil diagramma turlaridan foydalanadi. UML dasturiy ta'minot tizimlarini modelini yaratishda standart yondashuv deb qabul qilingan.