1-Mavzu : Chorvachilikni xalq xo‘jaligidagi ahamiyati, holati va rivojlanish istiqbollari Reja

O‘zbekiston Respublikasida chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish (2022 yil 1 yanvar)

Mahsulot turi	Barcha toifadagi xo‘jaliklar			Shu jumladan
				Fermer xo‘jaliklari			Dehqon va aholining shaxsiy yordamchi xo‘jaliklari			Qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar
	Jami	%	Jami		%	Jami		%	Jami		%
Go‘sht (tirik vaznda), tonna	2725998	103,4	159228		116,0	2395920		101,6	170850		122,1
Sog‘ib olingan sut, tonna	11629434	103,2	632193		111,9	10861417		102,6	135824		114,6
Olingan tuxum, ming dona	8129277	104,4	1203410		111,6	5032326		103,2	1893541		103,3
Qirqib olingan jun, tonna	37269	102,5	4297		107,9	31035		101,7	1937		105,7
Olingan qorako‘l terilar, dona	1302284	104,0	128718		109,6	1047643		101,4	125923		124,2
Olingan asal, tonna	14698,4	104,5	2283,1		115,2	11381,5		102,9	1033,8		101,0
Ovlangan baliq, tonna	177417,1	103,2	90643,8		107,0	10125,0		99,4	76648,3		99,5
Pilla xom-ashyosi, tonna	24300,15	106,7	14468,45		103,2	-		-	9831,70		112,4

2023 yil 1 yanvar holati bo‘yicha, jami 11629434 tonna sut ishlab chiqarilgan. O‘tgan yilga nisbatan o‘sish ko‘rsatkichi 3,2 foizga teng. Jami sog‘ib olingan sutning 632193 tonna, yoki 5,4 foizi fermer xo‘jaliklarida, 10861417 tonna, yoki 93,4 foizi dehqon va aholining shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarida va 135824 tonna, yoki 1,2 foizi qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarda yetishtirilgan.

2023 yil 1 yanvar holatiga 8129277 ming dona tuxum olingan. Bu o‘tgan yilga nisbatan 4,4 foizga ko‘p demakdir. Shundan, 1203410 ming donasi, yoki 14,8 foizi fermer xo‘jaliklarida, 5032326 ming donasi, yoki 61,9 foizi dehqon va aholining shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarida hamda 1893541 ming donasi, yoki 23,3 foizi qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarda yetishtirilgan.

Respublika bo‘yicha 2023 yil 1 yanvar holati bo‘yicha jami qirqib olingan jun 37269 tonnani tashkil qilgan. Ushbu qirqib olingan junning 4297 tonnasi, yoki 11,5 foizi fermer xo‘jaliklarida, 31035 tonnasi, yoki 83,3 foizi dehqon va aholining shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarida va 1937 tonnasi, yoki 5,2 foizi qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlardan olingan.
2023 yil 1 yanvar holatiga 1302284 dona qorako‘l teri olingan. Bu o‘tgan yilga nisbatan 4,0 foizga ko‘p demakdir. Shundan, 128718 donasi, yoki 9,9 foizi fermer xo‘jaliklarida, 1047643 ming donasi, yoki 80,4 foizi dehqon va aholining shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarida hamda 125923 ming donasi, yoki 9,7 foizi qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarda yetishtirilgan.
Respublika bo‘yicha 2023 yil 1 yanvar holati bo‘yicha jami olingan asal 14698,4 tonnani tashkil qilgan. Ushbu olingan asalning 2283,1 tonnasi, yoki 15,5 foizi fermer xo‘jaliklarida, 11381,5 tonnasi, yoki 77,4 foizi dehqon va aholining shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarida va 1033,8 tonnasi, yoki 7,1 foizi qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlardan olingan.
Respublika bo‘yicha 2023 yil 1 yanvar holati bo‘yicha jami ovlangan baliq 177417,1 tonnani tashkil qilgan. Ushbu ovlangan baliqlarning 90643,8 tonnasi, yoki 51,1 foizi fermer xo‘jaliklarida, 10125,0 tonnasi, yoki 5,7 foizi dehqon va aholining shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarida va 76648,3 tonnasi, yoki 43,2 foizi qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarda ovlangan.
Respublika bo‘yicha 2023 yil 1 yanvar holati bo‘yicha jami olingan pilla xom-ashyosi 24300,15 tonnani tashkil qilgan. Ushbu olingan pillaning 14468,45 tonnasi, yoki 59,5 foizi fermer xo‘jaliklarida va 9831,70 tonnasi, yoki 40,5 foizi qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlardan olingan.
Xulosa. Respublikamizda ishlab chiqarilgan chorvachilik tarmog‘idan olingan mahsulotlarni yetishtirishda o‘tgan yilga nisbatan jami yetishtirilgan go‘sht 3,4 foiz, jami sog‘ib olingan sut 3,2 foiz, olingan tuxum 4,4 foiz, qirqib olingan jun 2,5 foiz, olingan qorako‘l terilar 4,0 foiz, olingan asal 4,5 foiz, ovlangan baliq 3,2 foiz, pilla xom-ashyosi 6,7 foiz o‘sish kuzatilgan. Bu ko‘rsatkich fermer, dehqon va shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarida hamda qishloq xo‘jalik faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar kesimida jami yetishtirilgan go‘sht 16,0; 1,6; 22,1; jami sog‘ib olingan sut 11,9; 2,6; 14,6; olingan tuxum 11,6; 3,2; 3,3; qirqib olingan jun 7,9; 1,7; 5,7; olingan qorako‘l terilar 9,6; 1,4; 24,2; olingan asal 15,2; 2,9; 1,0; ovlangan baliq 7,0; 3,1; 9,3; pilla xom-ashyosi 3,2; 12,4 foiz o‘sishgan bo‘lsa, ovlangan baliq dehqon va shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarida hamda qishloq xo‘jalik faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarda 0,6 va 0,5 foiz kamayish kuzatilgan.
Buning uchun mamlakatda har bir sigirdan sog‘ib olinayotgan sutni dastlab hech bo‘lmaganda 3000 kgga yetkazish, 2 barobar sut yetishtirishni ko‘paytirish imkonini beradi va xalqimizning sut mahsulotlariga bo‘lgan talabini to‘liq qondirishni ta’minlaydi.
Go‘sht uchun topshiriladigan chorva hayvonlarining o‘rtacha vaznini oshirish bu borada bosh omil bo‘lmog‘i kerak yoki qoramollar vaznini 400-450 kg, qo‘ylarni 50 kg, chuchqalarni 120-130 kg.ga yetkazib go‘shtga topshirish, kamida 2 barobar go‘sht yetishtirishni ko‘paytirib xalqimiz talabini qondiradi.


Nazorat savollari.

1. 
   Chorvachilikning halq xo‘jaligidagi ahamiyati deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   O‘zbekistonda chorvachilik tarmoqlarinig xozirgi xolati qanday?
   
3. 
   O‘zbekistonda chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarish xolati qanday
   
4. 
   O‘zbekistonda chorvachilikning rivojlanish istiqbollari nimada?