1-mavzu biologiyani o‘qitish metodikasi predmeti, O‘rganish ob’ekti, maqsadi va vazifasi (2 soat)

«Biologiyada o‘qitish 
shakllarining sistemasi», «Biologiyada o‘qitish metodlari», «Biologiyada ekologik 
tushunchalarni rivojlantirish», «Biologiya o‘qitishning moddiy bazaviy sistemasi», 
«Pedagogika Oliy o‘quv yurtlari talaba biologlarning maktabdagi ishga metodik 
tayyorlash sistemasi»
kabi nazariyalar ishlab chiqilgan va amaliyotga tadbiq 
etilgan. 
Maktablarda o‘kitiladigan biologiya o‘quv fanlarga qarab 
«Biologiya 
o‘qitish metodikasi» fani «Biologiya o‘qitishning umumiy metodikasi», «Biologiya 
o‘qitish metodikasi», «Zoologiya o‘qitish metodikasi», «Odam va uning 
salomatligini o‘qitish metodikasi» va nihoyat «Umumiy biologiyaning o‘qitish 
metodikasi» 
kabi xususiy o‘qitish metodika fanlariga ajrat qiladi. 
Biologiya o‘qitishning umumiy metodikasi barcha biologik o‘quv fanlariga 
oid o‘qitishning maqsadi, vazifasi, mazmuni, prinsiplari, usullari, vositalari, 
shakllari, biologiyani o‘qitish tarixi, bosqichlari kabi masalalarni qamrab oladi. 
Xususiy metodikalar esa u yoki bu o‘quv fanining mazmuni o‘quvchilarning yoshi 
bilan bog‘liq dars, darsdan tashqari ishlar, sinfdan tashqari mashg‘ulotlar, 
ekskursiyalar, amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlarini tashkil etish, jihozlash 
kabilarni diat markazida tutadi.
Biologiya o‘qitish metodikasining boshqa fanlar bilan bog‘liqligi. 
Biologiya o‘qitish metodikasi pedagogikaning bir qismi bo‘lgan didaktika 
bilan juda yaqin aloqadadir. Agar didaktika o‘quvchilar tomonidan bilimlar, 
ko‘nikmalar va malakalarni o‘zlashtirish qonunlarni o‘rgansa va u maktabdagi 
barcha o‘quv fanlari uchun o‘qitish nazariyalarni va prinsiplarini ishlab chiqsa, 
biologiya o‘qitish metodikasi biologiya bilan bog‘liq o‘qitish va tarbiyalash 
mazmuni, shakllari, va metodlari hamda vositalari bilan bog‘liq nazariy va amaliy 
masalalarni ishlab chiqadi.
Biologiya o‘qitish metodikasi psixologiya bilan uzviy aloqadadir. CHunki, 
biologiyani o‘qitish o‘quvchilarning yosh xususiyatlariga mos bo‘lgan 
taqdirdagina samara beradi. Masalan o‘smirlarda ya’ni V-VI sinf o‘quvchilarida 
diat beqaror bo‘lgani sababli biologiya o‘qituvchisi dars jarayonida bir necha 
metodlardan foydalanib, o‘quvchilar faoliyatini almashtirib turadi, hamda ularning 
tafakkurini konkret ekanligini e’tiborga olib, ko‘rgazmali vositalardan ko‘proq 
foydalanadi. YUqori sinflarda esa o‘quvchilar diqqati barqarorlashgani va ularda 
abstrakt tafakkur rivojlangani uchun darslar ko‘proq ma’ruza shaklida o‘tkazqilishi 
va bir, ikki metoddan foydalanish kifoya qiladi.Biologiya o‘qitish metodikasi 
biologiya fani bilan uzviy aloqador. U biologik fanlarning deyarli barcha sohalari: 
Biologiya, zoologiya, odam anatomiyasi va fiziologiyasi, stitologiya, biokimyo, 
embriologiya, sistematika, ekologiya, evolyustion ta’limot, antropologiya 
molekulyar biologiya fan asoslarini o‘zida ifoda qiladi. Tirik tabiat vakillarining 
tashqi, ichki tuzilishini hayot faoliyatini tashqi muhit bilan aloqasini to‘g‘ri
tushuntirish o‘simlik, zamburug‘, hayvon, mikroorganizmlarni aniqlash, ulardan 
mikro va makropreparatlar tayyorlash, ular ustida kuzatish, tajribalar olib borish, 
o‘qituvchidan yaxshi nazariy bilim, amaliy tayyorgarlikni talab qiladi. Lekin 
maktab biologiya o‘quv fani bilan biologiya fani orasida muhim tafovutlar 

---

borligini O‘qituvchi yaxshi bilishi kerak. Biologiya fanining asosiy maqsadi tirik 
va o‘lik tabiati to‘g‘risida tadqiqot o‘tkazishi oraliq yangi bilimlarni hosil qilish 
bo‘lsa, maktab biologiya o‘quv fanining maqsadi, o‘quvchilarning yoshiga mos 
ravishda ularga biologik bilimlar, ya’ni biologik tushuncha, qonunlar, nazariyalar 
berishdan bilimlar va uni tushuntirishdan iborat. Maktab biologiya kursida fan 
emas, balki fan asoslari – o‘quvchilar uchun zarur asosiy ma’lumotlar 
mujassamlashgan. SHu bilan birga maktab biologiya kursi