1 Мавзу: Экспериментал психологиянинг предмети

---

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI 
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI 
Ijtimoiy psixologiya kafedrasi 
Zarifa Qurbonova 
EKSPERIMENTAL PSIXOLOGIYA 
(Muammoli ma`ruzalar matni) 

---

2
Namangan -2005 yil 
Ushbu muammoli ma`ruzalar matni 5140800-Pedagogika va psixologiya 
yo`nalishi II kurs talabalari uchun Davlat ta`lim standartlari asosida tuzilgan bo`lib, 
unda har bir mavzuga aloqador tayanch so`zlar, muammoli vaziyatlar, test va nazorat 
savollari kiritilgan. 
Tuzuvchi: Zarifa Qurbonova - ijtimoiy psixologiya
kafedrasi katta o`qituvchisi
Taqrizchilar: M.Maxsudova-psixologiya fanlari
nomzodi, dotsent 
A.Raxmonov – psixologiya fanlari nomzodi 
To`plam ijtimoiy psixologiya kafedrasining 2005 yil_____dagi _____-sonli 
bayonnomasiga asosan nashr ettirish uchun tavsiya etilgan. 
NamDU o`quv-uslubiy kengashining 2005 yil _______dagi ____ -sonli 
bayonnomasi bilan tasdiqlangan. 
 

---

3
1 MAVZU: eKSPERIMENTAL PSIXOLOGIYANING PREDMETI 
R e j a : 
 
1. eksperimental psixologiya haqida tushuncha. 
2. eksperimental psixologiyaning fan sifatida rivojlanishi. 
3. eksperimental psixologiya va psixologiyaning boshqa sohalari. 
4. Psixologik tadqiqot o`tkazish tamoyillari. 
5. Psixologik tadqiqot o`tkazishga qo`yiladigan talablar. 
6. Tadqiqot o`tkazishning bosqichlari. 
Mavzu yuzasidan asosiy tushunchalar:

Eksperimental psixologiya- umumiy psixologiyaning tarkibiy qismi bo`lib, ruhiy 
jarayonlarni tajriba yordamida o`rganadi. 

Eksperiment (tajriba)-ruhiy jarayonlarni o`rganish uchun zarur sharoitlarni 
ataylab vujudga keltirib, o`rganishga yo`naltirilgan psixologik tadqiqot uslubi. 

Psixologik laboratoriya-inson ruhiy jarayonlarini o`rganish maqsadida 
jihozlangan maxsus tadqiqotlar olib boriladigan ilmiy muassasa. 

Vil’gel’m Vundt (1832-1920) nemis psixologi, fiziologi, faylasuf va tilshunosi; 
eksperimental psixologiyaning asoschisi 
 
Eksperimental psixologiyaning o`rganilishi qanday amaliy ahamiyatga ega? 
Psixologiyada eksperiment metodining qo`llanilishi psixologik bilimlarning 
qayta tuzilishida va psixologiyaning falsafa tarkibidan mustaqkil fan sifatida ajralib 
chiqishida muhim ahamiyatga ega bo`lgan. eksperimental psixologiya XIX asrning 
o`rtalarida keng rivojlangan fiziologik laboratoriyalar negizida vujudga kela 
boshlagan. O`sha davrlarda bu laboratoriyalarda-sezgi, idrok, reaktsiya vaqti kabi eng 
oddiy psixik funktsiyalar o`rganilar edi. Bunday tadqiqotlar falsafa va fiziologiyadan 
farq qiluvchi eksperimental psixologiyaning fan sifatida vujudga kelishi uchun 
imkoniyat yaratdi. eksperimental psixologiyaga Vil’gel’m Vundt asos soldi.
V.Vundt (1832 - 1920) nemis psixologi, fiziologi, faylasufi va tilshunosi 
bo`lgan. V.Vundt inson ongini turli qismlarga ajratib, bu qismlar o`rtasidagi aloqa va 
bog`lanishlarni laboratoriya eksperimenti orqali o`rganadigan fiziologik psixologiya 
fanini tashkil etish haqidagi g`oyalarni o`zining “Fiziologik psixologiya asoslari” 
(1880-1881) nomli kitobida ilgari suradi. 
V.Vundt tomonidan 1879 yili Leyptsig shahrida tashkil etilgan psixologik 
laboratoriya butun dunyoda eksperimental psixologiyaning markaziga aylandi. Bu 
laboratoriyada sezgi, idrok, turli qo`zg`atuvchilarga javob berish vaqti assotsiatsiya 
(bog`lanish)lar, diqqat va oddiy his-tuyg`ular o`rganilgan. 
Eksperiment metodining qo`llanilishi psixologiya fani taraqqiyotiga qanday 
ta`sir etdi? Agar tajriba metodi bo`lmaganda, Sizningcha psixologiya fani 
qanday ko`rinishda bo`lardi?