1-Mavzu. Kiberxavfsizlikga oid milliy va xorijiy me’yoriy-huquqiy hujjatlar tahlili

Internet-provayder xavfsizligi ( IPS ) teglari domen nomini ro'yxatga oluvchi tomonidan domen nomini ro'yxatga olish xizmati va tegishli domen nomlari tizimi (DNS) xizmatlarini boshqarish uchun ishlatiladi. IPS yorlig'i BB davlat kodidagi yuqori darajali domenda domenlarni ro'yxatdan o'tkazuvchi har bir ro'yxatga oluvchiga qo'llaniladigan va domen nomlarini bir ro'yxatga oluvchidan boshqasiga o'tkazish uchun talab qilinadigan yorliqdir.

• 
  Internet-provayder xavfsizligi ( IPS ) teglari domen nomini ro'yxatga oluvchi tomonidan domen nomini ro'yxatga olish xizmati va tegishli domen nomlari tizimi (DNS) xizmatlarini boshqarish uchun ishlatiladi. IPS yorlig'i BB davlat kodidagi yuqori darajali domenda domenlarni ro'yxatdan o'tkazuvchi har bir ro'yxatga oluvchiga qo'llaniladigan va domen nomlarini bir ro'yxatga oluvchidan boshqasiga o'tkazish uchun talab qilinadigan yorliqdir.
  
• 
  IPS yorlig'ining asl ma'nosi “Nominet UK “ ning o'tmishdoshi Nomlash qo'mitasi bilan yaratilganidan keyin yo'qolgan deb hisoblangan ; keng tarqalgan bo'lib, u Internet Provayderi Xavfsizlik yorlig'ini anglatadi .
  

IPS yorlig'i atamasining o'zi “Nominet UK” tomonidan eskirgan deb hisoblanadi va endi oddiygina teg deb ataladi

5-Mavzu. Zararli dasturiy vositalarni klassifikatsiyasi va himoya usullari.


Zararli dastur (zararli dasturiy taʼminot soʻzining portmanteausi (tovushlarni aralashtirib, ikkita soʻzning maʼnosini birlashtirgan soʻz)) bu kompyuter, server, mijoz yoki kompyuter tarmogʻini buzish, shaxsiy maʼlumotlarni oʻgʻirlash, maʼlumotlar yoki tizimlarga ruxsatsiz kirish, foydalanuvchining kompyuter xavfsizligi va maxfiyligi toʻsiqlarini buzib kirgan holda foydalanuvchilarni maʼlumotlarga kirishdan mahrum qiladigan har qanday dasturiy taʼminotdir^[1][2][3][4]. Ushbu dastur keltirib chiqaruvchi holatga oʻxshash vaziyatlar ham mavjud. Baʼzi kamchiliklar tufayli zarar keltiradigan dasturiy taʼminot odatda dasturiy taʼminot xatosi sifatida tavsiflanadi^[5]. Zararli dasturlar Internetda jismoniy shaxslar va korxonalar uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi^[6][7]. Symantec kompaniyasining 2018-yildagi Internet xavfsizligi tahdidi hisobotiga (ISTR) koʻra, 2017-yilda zararli dasturlar soni 669 947 865 taga koʻpaygan, bu 2016-yilgi koʻrsatgichlarga qaragandan ikki baravar koʻp degani^[8]. Zararli dasturiy taʼminot hujumlari va kompyuter orqali sodir etilgan boshqa jinoyatlarni oʻz ichiga olgan kiberjinoyatlar 2021-yilda jahon iqtisodiyotiga 6 trillion dollarga tushgan va ushbu miqdor yiliga 15 % miqdorda oshib bormoqda^[9].