1-mavzu. Kichik biznes va tadbirkorlikning mohiyati va mazmuni

1-mavzu. Kichik biznes va tadbirkorlikning mohiyati va mazmuni
1

• Kichik biznes va tadbirkorlik tushunchalari, ularning mohiyati va mazmuni

2

• Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatining iqtisodiy, ijtimoiy va huquqiy asoslari

3

• Kichik biznes va tadbirkorlik muhiti va unga ta'sir etuvchi omillar

4

• Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishning maqsadi va vazifalari

5

• Kichik biznes va tadbirkorlikni iqtisodiyotda tutgan o'rni

6

• O'zbekistonda kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish yo'nalishlari

7

• 2011 yilda “Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yili” davlat dasturini hayotga tadbiq etish

1.Kichik biznes va tadbirkorlik tushunchalari, ularning mohiyati va mazmuni
Tadbirkorlik tushunchalarining hozirgi ma'nosida XVII asr oxiri va XVIII asr boshlarida ilk bor ingliz iqtisodchisi Richard kаntilon qo'llagan edi. Uning fikricha, tadbirkor tavakkalchilik sharoitida faoliyat yurituvchi kishidir. Shu boisdan u еr va mehnat omilini iqtisodiy farovonlikni belgilab beruvchi boylik manbai deb bilgan.
XVIII asrning oxiri va ХIХ asrning boshida mashxur fransuz iqtisodchisi J.B. Sey (1767-1832) «Siyosiy iqtisod risolasi» kitobida (1803y.) tadbirkorlik faoliyatini ishlab chiqarishning uch mumtoz omillari еr, kapital, mehnatning yaxlitligi deb ta’riflangan edi.

• tadbirkor olgan daromad uning mehnati, ishlab chiqarishni tashkil etganligi, mahsulotni o'z vaqtida sotganligi uchun berilgan mukofotdir. Tadbirkor tavakkal qilib, biror-bir mahsulotni ishlab chiqarishni o'z bo’yniga oladi.

J.B. Seyning fikricha

• tadbirkor kapital egasi. U muayyan tijorat g'oyasini amalga oshirib, daromad olish uchun tavakkalchilik bilan ish boshlaydi, chunki kapitalni biror-bir ishga sarflash doimо tavakkalchilik bilan bog'liqdir. Tadbirkorlikdan olingan daromad, А. Smitning fikricha, shaxsiy tavakkalchilik uchun olingan mukofot. Tadbirkor ishlab chiqarishni o'zi rejalashtiradi, tashkil etadi, ishlab chiqarish faoliyati natijalariga egalik qiladi. Bu ishlar, o'z navbatida, bozor tizimi bilan bog'liq.

А. Smitning fikricha
Amerialik iqtisodchi J.B. klark fikricha, ishlab chiqarishda doim to'rt omil ishtirok etadi
kapital
ishlab chiqarish vositalari va еr
tadbirkorlik faoliyati
ishchining mehnati

• tadbirkorni novator (yangilik bunyod qiluvchi odam) deb ta’riflangan. Оlim tadbirkorlik faoliyatini kapitalistik iqtisodiyotning rivojlanishida, iqtisodiy o’sishni ta’minlashda katta rol o'ynaydigan yangiliklarni joriy etishdan iborаt, deb biladi: «Vazifasi yangi kombinatsiyalarni joriy etishdan iborat bo'lgan xo'jalik sub’ektlarini biz tadbirkor deb ataymiz».

mashxur Amerialik iqtisodchi
Y.Shumpeter
Amerikalik iqtisodchi olim Y.Shumpeterning fikriga ko'ra, tadbirkorlikning novatorlik хarakteri quyidagilarda aks ettiriladi
- bozor uchun yangi tovar ishlab chiqarish
- ishlab chiqarish jarayoniga yangi texnologiyalarni tatbiq etish
- yangi sоtish bozorlarini o'zlashtirish;
- xomashyoning yangi turlari va manbalarini topish
tadbirkor faoliyati predmetini tashkil etuvchi barcha narsa iste’molchining ijobiy bahosiga ega bo'lgan xoldagina amalga оshirilishi mumkin.
Zamonaviy ijtimoiy-
iqtisodiy falsafaning shakllanishi
Tadbirkorlik
muhitini
shakllatirish
Iqtisodiy faollikning alohida
shakli
sifatida tadbirkorlikni shakllantirish
Ijtimoiy
muhitni
tarkib
toptirish
Tadbirkorlik
infratuzilmasini shakllantirish
Milliy boylik va milliy farovonlikning o’sishi
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning YaIMdagi ulushi, foizda
“Kichik biznes vа xususiy tadbirkorlik yili” davlat dasturining asosiy ustuvor yo'nalishlari
“Kichik biznes vа xususiy tadbirkorlik yili” davlat dasturining asosiy ustuvor yo'nalishlari