Xo‘jalikning tuproq qoplami.
5-shakl.
№
Tuproqning nomlanishi
Mexanik tarkibi
Yuvilganlik
darajasi
Gumus
muqdori,
%.
Maydoni,
ga.
Misol: Sug‘oriladigan tipik
bo‘z tuproq, sho‘rlanmagan
O‘rta qumoq
Kuchsiz
2,28
1150,1
Tuproq ekologik bahosi qishloq xo'jalik ekinlariga
nisbatan tuproq sifat bahosi.
Xo‘jalikdagi ekin turlari, yerning holati eng oxirgi yildagi hisob uchun bir gektar
aniqlikda beriladi. Agrokimyoviy izlanishlar natijasiga ko‘ra tuproqdagi fosfor va kaliy
miqdori, tuproq reaktsiyasi ma’lumotlari va o‘rganilgan maydonga nisbatan foizlari
beriladi.
Agroiqlimiy tavsif maxsus qo‘llanmalar, to‘plamlar ma’lumoti yoki o‘sha maydondagi
meteostantsiyani kuzatuv natijalari asosida beriladi. Miqdoriy ko‘rsatkichlar katta
aniqlikda, ya’ni o‘ndan bir daraja aniqlikda beriladi.
Geografik kengliklar graduslarda ma’muriy xaritalar asosida 1:4 mln. masshtabdagi
xarita yordamida aniqlasa bo‘ladi. Bu ish uchun 1:5 mln. masshtabdagi xaritalar yaroqsiz.
Tuproqlarning nomi tasnifdagi ro‘yxat asosida beriladi, lekin mahalliy sharoitni hisobga
olgan holda o‘zgartirishlar kiritilishi ham mumkin.
Qolgan ma’lumotlar tuproqlarni xaritalash va ularga tuzatish kiritish ishlarida qanday
bajarilsa o‘shanday amalga oshiriladi. Yuqoridagi ma’lumotlar to‘plangandan so‘ng
tuproqlarni ekologik jihatdan baholash quyidagicha o‘tkaziladi.
Tuproq ekologik bahosi qishloq xo'jalik ekinlariga
nisbatan tuproq sifat bahosi.
Q
Tuproq eqologik indeksi (TEI) quyidagi formula asosida hisoblanadi.
V - bir metrli qatlam uchun o‘rtacha hajm massa, g/sm
3
.
2 - bir metrli qatlam uchun maksimal hajm massa, g/sm
3
.
Vf - tuproqni foydali hajmi.
Q - tuproqni hisobga olinishi zarur bo‘lgan qo‘shimcha xossalari.
t
°>10° + 10° dan yuqori bo‘lgan o‘rtacha yillik haroratlar yig‘indisi.
N
K
- namlanish koeffitsiyenti.
N
T
- namlanish koeffitsiyentiga to‘g‘rilagich.
KK - kontinentallik koeffitsiyenti.
A - yakuniy agrokimyoviy ko‘rsatkich.
12,5 - tuproq-ekologik indeksini 100 birligiga keltirish uchun
qo‘shilgan koeffitsiyent.
|
