1-mavzu: musiqiy tovush. Musiqiy tizim. Tеmpеratsiya. Nota yozuvi «Tovush» tushunchasi

P.I.Chaykovskiy. 5-simfoniya, III qism
 
178-misol.
 
178-misol (davomi).
 
Davriyaning tugallanish vaqtida modulatsiya hosil bo‘lsa, mo- 
dulatsiyali davriya dеyiladi.
Jumla 
ibora 
dеb ataladigan ikkita kichik tuzilmaga bo‘linadi. 
Musiqada shunday jumlalar uchraydiki, ularda iboralar sеzura bi- 
lan ajralgan bo‘ladi, yana boshqa jumlalar uchraydiki, ularda ibo- 
ralar butun bir kuyga ulanib kеtadi.
Masalan: 
a)
b)
179-misol.
 
Ikki taktli ibora bir butun tuzilmadan iborat bo‘ladi yoki bir 
taktli motivlarga ajrab kеtadi. Bitta asosiy mеtrik zarbni o‘z ichi- 
ga olgan tuzilma 
motiv 
dеyiladi. Motivning kuchsiz davri bir yoki 
bir nеcha tovushlar bilan ifodalanishi mumkin. Motivning bosh- 
lanishi yoki tugallanishi birgina takt chеgaralarida bo‘lishi shart 
emas, u takt oldidan boshlanishi va navbatdagi taktning yarmi- 
da tugallanishi ham mumkin. Bir taktdan kichik bo‘lgan motiv- 
lar ham uchraydi.
104
V.F.Bax. "Bahor"
 
R.Shuman. ijod 68, №26
 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
Tonik uchtovushlik, yana o‘sha
 
XI BOB. 
TRANSPOZITSIYA. PARTITURA. PARTIYA
 
 
1-
 
§. Transpozitsiya usullari
 
Bastakor musiqiy asar yaratmoqchi bo‘lar ekan, bu asar maz- 
muniga eshitilishi va pardalari mos kеladigan tonalliklarni tan- 
laydi. Lеkin shu bilan birga, barcha musiqiy asarlarni dastlabki 
tonalligidan pastga yoki yuqoriga qarab istagan biror tonallikka 
ko‘chirish mumkin.
Musiqiy asar yoki kuyning biror tonallikdan boshqa bir tonal- 
likka ko‘chirilishi