1-Mavzu: Qog’oz va karton turlari. Qog’oz va kartonlardan trafat, shablon va muxr tayyorlash texnikasi. Reja: Qog’oz turlari

Papye-m ashye usulida «lagan» yasash
Hozir papye-mashye usulida lagan yasashni ko'rib chiqamiz. Suvni yaxshi shimadigan ikki xil rangdagi yupqa qog'ozni olib. uni mayda bo'lakchalarga bo'lamiz va yelim, suv tayyorlab olamiz. Lagan sirtiga vazelin yoki moy surtiladi. Oq yupqa qog'oz bo'laklarini suvga botirib lagan ustiga tekis qilib suv bilan yopishtiramiz. Navbatdagi qog'oz qavati esa, boshqa oq rangdagi qog'oz bo'- laklaridan yelimlanadi. Bu o'z navbatida qog'oz qavatlarini yanglishib ketishdan saqlaydi. Bu holat 6—7 m arotaba takrorlanadi, oxirgi qavatni yopishtirish oq rangdagi qog'oz bilan tugatilishi kerak. So'ng 3—4 kun yasalgan buyum yaxshilab quritilgandan keyin sirtidagi qog'oz qolip ajratib olinadi. Qolipning ichki qismini tekislab, unga xohlagan nusxani, masalan, g'o'za guli va boshqalami chizamiz. Qog'oz boiaklaridan sabzavot va mevalar, tarvuz-qovunlar yasash Tarvuz yasash uchun oddiy havo pufagini olamiz-da, uni puflab, dumaloq sliakl hosil qilamiz. Havo pufagining sirtiga suvda namlangan qog’oz bo'laklarini bir tekis joylashtirib chiqamiz. Ustidan «PVA» yclimini surtib suv shim adigan qog'oz b o ’laklarini yelimlaymiz. Qog'oz bo'laklari ikki xil qog'ozdan virtib tayyorlanadi. Navbatma-navbat u yoki bu rangdagi qog'oz yelimlanadi. Avvalo bir qavat suv shimadigan qavatidan oq qog'oz va shu tariqa qavatma-qavat yelimlanadi. Ustki qavati tekis bo'lishi uchun b o 'r m aydalanib yelim bilan aralasht iriladi-da, suit ilib chiziladi: qurigandan so'ng kerakli bo'yoqqa bo'yaladi. Masalan: tarvuzni yashil rangga, qovunni esa sariq rangga va h.k. Tayyorlash texnologiyasi.
Kerakli ashyolar:
1. Emulsiya bo'yog'i.
2. Sof tuproqdan tayyorlangan loy.
3. G azeta bo'laklari.
4. Suv, un (klevster tayyorlash uchun).
5. Oq qog'oz.
6. Q ora duxoba, ozgina oq chit, har xil matolar.
7. «PVA» va «M om ent» yclimlari.
8. Bo'yi 40 sm, eni 2 sm yog'och.
9. Temirli pivo idishi, mix.
10. M ochalka (gubka).
11. G uash, bo'yoq, m o'yqalam .
12. Q arm oq ipi, m ayda q u m qog'oz.
Avval qo'g'irchoqning boshini yasaymiz. Burring uchun bizga loy kerak bo'ladi. Loydan vasalgan kallani bosh tarafidan pastga qaratib quloqlarining o'rtasidan qarm og' ipi bilan bo'lib olamiz. Shunda kallaning yuz qismi va orqa qismi paydo bo'ladi. Silliq faner ustiga yuz tarafini qo'yamiz. Alohida idishda alebastrni suv bilan aralashtirib tayyorlab olamiz. Loydan vasalgan yuz qismiga ozgina yog' surtamiz va tayyorlangan alebastrni quyib qolipni tayyorlaymiz va ochiq havoda quritamiz. Loyning orqa tarafini ham shu yo'l bilan tayyorlab olamiz. Alebastr qotgandan so'ng ichidagi loyni olib tashlaymiz va qolip ichiga papye-mashye qilib bir necha qavat qog'oz yopishtiramiz. Qog'ozni qolip ichiga yelimlashda oq qog'ozdan bir necha bo'lak yelimlaymiz, chunki bosli qismning usti oq rangda bo'lishi, keyin esa unga tana rangi berilishini hisobga olish kerak. Oldin suv va undan kleyster tayyorlab olamiz. Qolipimiz ichiga 4 qoplam suv bilan qog'oz bo'laklarini, so'ng kleyster bilan gazeta bo'laklarini yopishtiramiz. Kleyster orqali 6 qoplam hosil qilamiz va ochiq havoga bir kunga qo'yib qo'yamiz. Orqa tarafini ham shunday qilamiz. Endi qurigan qolipdagi niqobni olib ustidagi keraksiz. qog'ozlar yirtib tashlanadi. Niqobning chetiga «Moment» yelimdan surtib. orqa va oldi qismi yopishtiriladi. Qurigandan so'ng bir-biriga yopishtirilgan joyiga lenta qilib kesib olingan chitni «PVA» yelimi bilan yopishtiriladi. Kallaning ham m ajoyini oq qog'oz va kleyster bilan 2 qatlam papye-m ashye qilinadi. Hosil bo'lgan kalla qurigandan so'ng dahanning pastki tarafidan qaychi yoki bigiz orqali teshiladi va oldindan tayyorlangan yog'ochni (40 sm) tiqib, kallaning tepa qismidan qoqib mahkamlanadi va ustidan yana bir marta qog'oz bilan papye-mashye qilinadi. Tayyor bo'lgan kallani bo'yash uchun idishga bo'yoq tayyorlaymiz. Idishga suv, ohak, «PVA» yelimi solib, yaxshilab aralashtiriladi va qizil, sariq guashdan solinadi. Bo'yoqni odam tanasining rangiga o'xshatishga harakat qilamiz. Kalla m ayda qum qog'oz orqali silliqlanadi va tayyorlangan b o ‘yoq bilan bosh qism gubkada bo'yaladi. Bir xil qilib bo'yashga harakat qilinadi. Bo'yoq ikki-uch marta beriladi. Bo'yoq qurigandan so'ng guash orqali qo'g'irchoqning ko'zi, qoshi va boshqa yuz qismlari chiziladi. So'ng qora duxoba yoki qora matodan soch tayyorlaymiz va kallaning bosh qismiga yelimlaymiz. Shunday qilib. qo'g'irchog'imizning kallasi tayyor bo'ladi. Qolgan qismini tayyorlash uchun andoza orqali qo'g'irchoq tanasini oq chitdan kesib, tikib olamiz. Tanasidagi ko'krak qismiga 66 gubkadan yarim doira shaklida kesiladi va tikiladi. Yeng qismiga qo'lini tayyor andoza orqali kesib, tikib olinadi va yeng qismiga mahkamlanadi. Tayyor andozadan ko'ylaklar tikib, kiygiziladi. Bosh qismiga tayyorlangan bo'yoq bilan q o ‘1, oyoq va bo'yin qismlari bo'yaladi. Qotgandan so'ng «PVA» yelimi bilan yog'ochga yopishtirib qotiriladi.