1-Mavzu: “Statistika” faniga kirish
SHartli bahosi, so’m (R
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tovarlar Bazis davrdagi tovarooborot (mln.so’m)
|
|
bahosi, so’m (Ro) |
(q0) |
bahosi, so’m (R1) |
(q1) |
R0q0 |
p1q1 |
p0q1 |
p1q0 |
|
A B B |
300 700 1200 |
40 50 100 |
350 800 1150 |
45 52 106 |
12,0 35,0 120,1 |
15,75 41,60 121,00 |
13,5 36,4 127,2 |
14,0 40,0 115,0 |
|
Jami: |
- |
- |
- |
- |
q 167 R0q0 |
q 179,25 R1q1 |
q 177,1 R0q1 |
q 169,0 R1q0 |
Individual indekslar (A tovar uchun) quyidagicha hisoblanadi:
Baho
Fizik hajmi
Qiymat
Demak, A tovar uchun joriy davrda o’tgan davrga nisbatan baho 16,6% ga, fizik hajm 12,5 % ga va qiymat 31,25 % ortgan.
2. Umumiy indekslar quyidagicha hisoblanadi:
Demak, uchchala tovar bo’yicha joriy davrda o’tgan davrga nisbatan fizik hajm o’rtacha 6% ga, baholar 1,14% ga va qiymat esa 7,33% oshgan.
O’rtacha indekslar. Statistikada umumiy indekslardan tashqari o’rtacha indekslar ham keng qo’llaniladi. O’rtacha indeksni o’rtacha arifmetik yoki o’rtacha garmonik ko’rinishda tuzish mumkin. O’rtacha indeksni qaysi shaklda hisoblashdan qat’iy nazar agregat indeks bilan birdek natija beradi. O’rtacha indeks umumiy indeksdan keltirilib chiqarilishi kerak. Buning uchun umumiy indeksning sur’ati yoki mahrajidagi indekslashtirilayotgan ko’rsatkichni uning individual indeksidan keltirilib chiqarilgan ayniyat qiymati bilan almashtirish lozimdir:
Demak, mahsulot fizik hajmi o’rtacha arifmetik indeksi individual indekslarni bazis davrdagi mahsulot qiymatlari bilan tortib olib o’rtacha arifmetik miqdor formulasi bilan aniqlanadi:
2 - Masala. quyidagi ma’lumotlar berilgan:
|
Tovarlar |
Bazis davrdagi tovarooborot (mln.so’m) |
Joriy davrda bazis davrga nisbatan mahsulot hajmining o’zgarish, % |
q1 iq q ------- q0 |
|
A B |
100,0 30,0 |
+4 +10 |
1,04 1,10 |
Demak, joriy davrda o’tgan davrga nisbatan Ava V tovarlari uchun o’rtacha fizik hajmi 5,3% ga oshgan.
Agarda umumiy indeks mahrajidagi indekslashtirilayotgan miqdori (r0), ayniyatga asoslanib, uning teng qiymati bilan almashtirsak, u holda umumiy indeksimiz o’rtacha garmonik indeksga aylanadi:
3 - Masala. Savdo shahobchasi bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan.
|
Tovar guruhlari |
Joriy davr tovarooboroti, (mln. so’m) |
Baholarning pasayishi, % da |
Individual, baho indeksi, ir qr1/r0 |
|
Gazmollar Tayyor kiyimlar Galantereya |
350 800 60 |
1 4 6 |
0,99 0,96 0,94 |
Ipq350+800+60/((350/0,99)+(800+0,96)+(60/0,94))q0,967 yoki 96,7 %
Demak, uchchala tovar guruhlari bo’yicha joriy davrda o’tgan davrga nisbatan baholar o’rtacha 3,3 % ga pasaygan (100 - 96,7 q3,3)
O’rtacha ko’rsatkichlar dinamikasini faqat o’rtalashtirilayotgan belgining o’zgarishini ko’rsatish bilan cheklanmay ushbu to’plam tarkibi o’zgarishini ifodalashni ham taqozo qiladi. Buni o’rganish uchun o’zgaruvchan, o’zgarmas tarkibli va tuzilma siljish indekslaridan foydalanamiz:
a) o’zgarmas tarkibli baho indeksi:
b) o’zgaruvchan tarkibli baho indeksi:
v) Struktura siljish baho indeksi:
|
|
Yüklə 0,87 Mb.
Dostları ilə paylaş:
