1-nashr O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi
Yüklə 3,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Quruqlik biomassasi.
|
2420
100 3,2 100 147 Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, biosferadagi tirik organizmlarning asosiy qismi quruqlikda, ya’ni qit’alarda jamlangan (98,7% dan ko‘proq). Okean biomassasi katta emas, 0,13% ga teng. Quruqliklarda o‘simliklar biomassasi katta bo‘lsa (99%), okeanda esa hayvonlar biomassasi 93% dan ko‘proqni tashkil etadi. Agar hayvon va o‘simliklarni o‘zaro taqqoslasak 2400 mlrd t o‘simlik va 3 mlrd t hayvonot olamiga to‘g‘ri keladi. Bundan ko‘rinib turibdiki, Yer yuzidagi tirik biomassani asosan yashil o‘simliklar tashkil etadi. Geterotrof organizmlar biomassasi o‘rtacha 1% ni tashkil qiladi. Quruqlik biomassasi. Qutblardan ekvatorga tomon borgan sari quruqlik biomassasi ortib boradi. Shu bilan bir qatorda o‘simlik turlari soni ham ortadi. Yo‘sinlar va lishayniklardan iborat tundra (500 ga yaqin tur) ignabargli va keng bargli o‘rmonlar bilan, ular esa o‘z navbatida dashtlar (2000 ga yaqin turlar), subtropik o‘rmonlar (3000 dan ko‘proq turlar) bilan alma- shinadi. Tirik moddaning eng ko‘p biomassasi tropik o‘rmonlarda to‘plangan bo‘lib, ular biosfera materik qismining eng mahsuldor jamoalari hisoblanadi (8000 dan ko‘proq turlar). Hayvon turlarining xilma-xilligi o‘simliklarning biomassasiga bog‘liq bo‘lib, ekvator tomon hayvon turlari soni ortib boradi. Turlar soni ko‘p, ya’ni hayot zich bo‘lgan joylarda hamkorlikda yashashga moslanishlar paydo bo‘ladi. Turlar bir-biri bilan oziq zanjirlari orqali bog‘langan biotsenozlarda hayot zichligi ortib boradi. Oziq zanjirlari bir-biri bilan tutashib, modda va energiyaning bir bo‘g‘indan boshqasiga o‘tishini ta’minlaydigan murakkab oziq to‘rlarini hosil qiladi. Quruqlik biomassasiga inson kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Mazkur ta’sir natijasida biomassa hosil qiluvchi maydonlar qisqarmoqda. Bu ham yer va suvdan ishlab chiqarish, qishloq xo‘jaligida ratsional foydalanishni talab etadi. Yüklə 3,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|