1
2-maruza
Operatsion tizimlar va ularning turlari .Windows OTning
imkonitaylari
Reja
1. Operatsion tizim tushunchasi
2. OT ni tashkil etuvchilari va buyruqlar
3. WINDOWS OT imkoniyatlari
4. Fayl va kataloglar bilan ishlash
Windows operatsion sistemasi haqida ma`lumot
Windows operatsion
sistemasining kelib chiqish tarixi
Zamonaviy kompyuter yordamida ishlash uchun mo’ljallangan ushbu bo’lim,
Windows operasion tizimida ishlash uchun mo’ljallan-gan bo’lib, unda Windows
operasion tizimi xaqida ma’lumot va ana shu operasion tizimdagi ba’zi bir eng
ko’p ishlatiladigan dasturlar bilan ishlash yoritilgan.
Windows nima? Bu operasion sistema (OS). Ya’ni inson bilan kompyuterni
o’zaro bog’lash uchun qo’llaniladigan vositalardan biri. OSning turlari juda ko’p
bo’lib, ulardan MS DOS, OS/2,UNIX va hokazolar. Bulardan eng ko’p tarqalgani
MICROSOFT kompaniyasi-ning Windows operasion tizimlaridir.
Ularda ishlashning qulayligi - ekran elementlarining soddaligi va ish stolidan
kerakli vaqtda foydalanish uchun ko’rinib turishidir.
2
Windows - oynalar degan ma’noni anglatadi. Microsoft (MS) firmasining
dastur mahsuli bo’lib, maxsus tayyorgarlikka ega bo’lmagan kompyuterdan
foydalanuvchilar uchun mo’ljallangan operasion tizimdir. Uning asosiy maqsadi -
kompyuterdan foydalanish-ni iloji boricha sodda va o’rganish uchun oson, shu
bilan birga, foydalanuvchiga mumkin qadar keng imkoniyatlar yaratish holiga
keltirishdir. Mazkur talablarga javob beruvchi MS Windows 2000 operasion tizimi
2000 yildan ishlatila boshlangan.
Operatsion tizim - bu maxsus dastur bo’lib, bu dastur asosiy vazifasi -
kompyuter ishini boshqarish, kompyuter va foydalanuvchi o’rtasida muloqotni
o’rnatish, tashqi qurilmalar ishlash holatlarini sozlash va ular bilan muloqotni
o’rnatish, har xil dasturlarni ishga tushirish va ular ishlash holatlarini ta‘minlash.
Operatsion tizimlardan eng taniqlilari bu Microsoft firmasining MS-DOS va
Windows dasturlari, Apple firmasining Macintosh dasturi, Unix va Linux
dasturlari.
Dunyoning 70% kompyuterlari Microsoft korporatsiyasi tomonidan yaratilgan
operatsion tizimlar bilan jihozlangan. Bo’lardan 1981 yilda yaratilgan - MS-DOS
dasturi, 1991 yilda yaratilgan - Windows 3,1 dasturi, 1995 yilda yaratilgan -
Windows 95 dasturi, 1998 yilda yaratilgan – Windows 98 dasturi, 2000 yilda
yaratilgan - Windows 2000 dasturi, 2001 yilda yaratilgan - Windows Millennium
Edition va Windows XP dasturlari. Windows dasturning taniqli bo’lishining asosiy
3
sababi bu - ish jarayoni soddaligi, ko’p vazifali rejim, bir xil ishlash interfeysi va
boshqa qulayliklar. Boshqa operatsion tizimlarga o’xshab Windows dasturi ham
kompyuter xotirasiga kompyuter yoqilish vaqtda avtomatik ravishda yuklanadi.
Hozirgi kunda keng ommaga taqdim qilinadigan kompyuterlarga WINDOWS
operatsion tizimlari o’rnatilib taqdim etilayapti. Agar kompyuterlar ilgariroq
olingan bo’lsa, bu kompyuterlarga ham WINDOWS operatsion tizimlarini
o’rnatish mumkin.Buning uchun ma’lum shartlar (resurslar) bajarilishi shart.
WINDOWS 95/98 operatsion tizimlarini o’rnatish uchun WINDOWS 95 ning
minimal varianti uchun 50 Mb hajm vinchesterda bo’sh joy, 8 Mb operativ xotira
va protssesor eng kamida ( ishlash taktik chastotasi 66 Mgs) 486 bo’lishi lozim.
WINDOWS 98 operatsion tizimini o’rnatish uchun eng kamida 16 Mb operativ
xotira, 120 Mb dan 295 Mb gacha qattiq diskda bo’sh joy bo’lishi lozim. Agar
Windowsning
imkoniyatlaridan
foydalanmoqchi
bo’lsangiz,
Pentium
kompyuterlariga WINDOWS tizimini o’rnatganingiz ma’qul.
WINDOWS foydalanuvchi uchun qulay bo’lgan ko’pgina imkoniyatlarga ega
bo’lgan dasturiy muhitdir. Uning imkoniyatlari MS DOS dan sezilarli darajada
yuqori. Windows muhitida ishlashda foydalanuvchi ko’p qulayliklarga ega bo’ladi.
Bunda fayl va kataloglarning nusxasini olish, ko’chirish, qayta nomlash, o’chirish
va hokazo amallar tez va yaqqol bajariladi. Shu bilan birga bir paytning o’zida bir
necha katalog bilan ishlash imkoniyatiga ega.
Windows bir paytning o’zida bir necha masalalarni echish qobiliyatiga ega.
Yagona interfeysga, ya’ni Windows turli lahjalari va dastur ilovalari bilan
ishlashning standart qoidalariga egaligi muhimdir.
4
Hozirgi kunda Windows millionlab foydalanuvchilarning e’tiborini o’ziga
tortdi. Microsoft firmasi Windowsni takomillashtirish borasida tinimsiz ish olib
bormoqda. Windows operatsion sistemasi amaliy dasturlarni ishlatish
imkoniyatini beradi. 32 razryadga mo’ljallangan amaliy dasturlar interfeysi
Application Programming Interface (API) ùozirda ko’p ishlatiladigan tarmoq
operasion tizimlar- Windows NT yordamida ishlaydigan amaliy dasturlar bilan
bemalol ishlashi mumkin. Bu esa amaliy va operasion tizimlarni qo’llaydigan
yangi dasturlar yaratish imkoniyatini beradi. Hatto kompyuter tarmoqlarini
ishlatish va tizim adminstratorlari (boshqaruvchilari)dan foydalanish jarayoni qator
qulayliklarga ega bo’ldi. Windows operatsion sistemasining (windowsOPning
aynan yangi versiyalarida) ishchi holatida saqlab turish va uni o’rganish ilgarigiga
nisbatan kam vaqt va urinishlarni talab qiladi. Tizim shunday «aqllilashganki», u
qator murakkab amallarni o’zi mustaqil bajaradi. Bunday amallar sifatida
periferiya qurilmalarining ishlashini ta’minlash, foydalanuvchi muhitini qayta
o’zgartirishni (yangi imkoniyatlarni qo’shish) va boshqalarni keltirishimiz
mumkin.
Windows dasturning taniqli bo’lishining asosiy sababi bu - ish jarayoni
soddaligi, ko’p vazifali rejim, bir xil ishlash interfeysi va boshqa qulayliklar.
5
Boshqa operatsion tizimlarga o’xshab Windows dasturi ham kompyuter xotirasiga
kompyuter
yoqilish
vaqtda
avtomatik
ravishda
yuklanadi.
Windows so’zi inglizcha “window”-oyna degan ma’noni anglatadi. Windows-
oynalar, ya’ni Windows operatsion tizimida oynalar bilan ishlaydi.
Microsoft (MS)
firmasining dastur mahsuli bo’lib, maxsus tayyorgarlikka ega bo’lmagan
kompyuterdan foydalanuvchilar uchun mo’ljallangan operasion tizimdir. Uning
asosiy maqsadi - kompyuterdan foydalanish-ni iloji boricha sodda va o’rganish
uchun oson, shu bilan birga, foydalanuvchiga mumkin qadar keng imkoniyatlar
yaratish holiga keltirishdir. Mazkur talablarga javob beruvchi MS Windows 2000
operasion tizimi 2000 yildan ishlatila boshlangan. MS Windows 2000 murakkab
dasturlar majmui bo’lib, shu bilan birga foydalanish uchun qulay operasion
tizimdir. Windowsning avvalgi lahjalari (masalan, Windows 3.0, 3.1, 3.11, 3.12)
asos sifatida MS DOSni qabul qilgan bo’lsa, Windows 2000, Windows 2000 o’zi
mustaqil bo’lib, kompyuterda boshqa bir operasion tizimning bo’lishini talab
qilmaydi. Lekin shu bilan birga bu muhitda MS DOS va Windowsning eski
lahjalari bilan ishlash imkoniyati saqlangan. Operasion tizim sifatida MS Windows
98/2000 quyidagi afzalliklarga ega:
O’zlashtirishda nihoyatda oddiy va imkoniyatlaridan foydalanish ko’lami qulay
u yuqori samaradorlikka ega va mazkur xususiyati bilan Windowsning istalgan
avvalgi lahjalaridan keskin farqlanadi. Xususan, Microsoft firmasi yangi 32
razryadli yadroni tadbiq etish bilan samaradorlik va ishonchlilikni keskin
oshirishga erishdi;
Iste’molchi atiga bitta dasturiy ta’minot mahsulotini xarid qilib, qator muhim
imkoniyatlarni qo’lga kiritadi: universal tarmoq mijoziga aylanadi, elektron
pochtadan foydalana oladi, multimedia vositalaridan bahra oladi va hokazo; sodda
dasturlar majmui yuqori unumlilikka ega.
Bundan tashqarii Windows bilan ishlaganda uzun, ko’p belgili fayl nomlarini
ishlatish mumkin, ularda hatto bo’sh joyni ishlatish mumkin, ixtiyoriy ob’ektni
ekranning istalgan joyiga kontekstni (MATN parchasini) chaqirish va kontekstli
6
menyu yordamini olish mumkin. Windowsning samarali ishlashi uchun kerak
bo’lgan kompyuter konfigurasiyasi:
Pentium-I va undan yuqori mikroprosessori;
16 Mbaytdan yuqori sig’imli tezkor xotira;
vinchesterda 500 M baytdan ortiq xotira sig’im;
xotira 1 Mbaytdan kam bo’lmagan vidioadapter.
Windows
operatsion
sistemasining
taqdim
etilishi
bu
ko`pgina
imkoniyatlarning ya’ni ayniqsa kompyuterni ishlata olish imkoniyatini bir necha
ko`p martaga oshirdi va ko`pgina qulayliklari mavjuddir.
Dostları ilə paylaş: |