1. O‘qituvchining kasbiy mahoratini rivojlantirishda pedagogikaning ahamiyati. Pedagogik tashxislash asosida o‘qituvchining kasbiy rivojlanishini ta’minlash usullari


O‘qituvchi faoliyatini pedagogik tashxislash



Yüklə 34,11 Kb.
səhifə5/6
tarix16.12.2023
ölçüsü34,11 Kb.
#182655
1   2   3   4   5   6
1. O‘qituvchining kasbiy mahoratini rivojlantirishda pedagogikan-www.fayllar.org (1)

4. O‘qituvchi faoliyatini pedagogik tashxislash
V.A.Suxomlinskiy pedagogik faoliyatga shunday ta’rif beradi: «peda­gogik rahbarlikning sirlaridan biri o‘qituvchilarda muntazam izla­nish va o‘z ishining tahliliga qiziqish uyg‘otishdan iborat. Kimki o‘z darslarida, tarbiyalanuvchilar bilan o‘zaro munosabatlarda yaxshi va yomonni farqlashga, yutuq va kamchiliklarini o‘z vaqtida bilishga urin­sa, pedagogik faoliyatning yarim muvaffaqiyatiga erishgan bo‘ladi».

Xuddi shu nuqtai nazardan ilgari surilgan g‘oyani V.I.Zagv­yazinskiyda ko‘ramiz: u «har bir o‘qituvchi mustaqil ravishda o‘z imko­ni­yatlarini aniqlashi, o‘z qobiliyatlarini va pedagogik mahoratini rivoj­lantirishi kerak. O‘zida ko‘p narsani kashf qilish, tavsiya qilinganlardan ko‘pini sinab ko‘rish, baholash lozim… o‘qituvchi o‘zini o‘zi yaratadi, kosib yoki ijodkor bo‘lishini ham o‘zi belgilaydi».


O‘zining pedagogik tajribasini tahlil qilib, o‘qituvchi o‘z diqqatini tobora muvaffaqiyatli jihatlarga qaratadi, o‘zining ish samaradorligini pasaytirayotgan pedagogik muammolarni va qiyinchiliklarni ham ko‘ra olib, uni bartaraf etish yo‘llarini topadi.
Pedagogik faoliyatda uchraydigan qiyinchiliklarning dastlabki tad­qiq­laridan birini N.V.Kuzminada ko‘ramiz. U o‘qituvchi duch keladigan dastlabki qiyinchiliklarni «pedagogik faoliyatning tashqi omillari keltirib chiqaradigan va ichki omillarning xarakterida, kishining faoliyatga ta’limiy, ma’naviy va jismoniy jihatdan tayyorgarligida paydo bo‘la­digan keskinlik, beparvolik, qoniqmaganlikning subyektiv holatidir» deb ta’riflaydi .
T.S.Polyakovaning ishi endigina o‘z faoliyatini boshlayotgan o‘qi­tuv­chilar duch keladigan tipik didaktik qiyinchiliklarga bag‘ish­langan. U didaktik qiyinchiliklarga shunday ta’rif beradi: «Didaktik qiyin­chiliklar – o‘qituvchining ta’lim jarayonidagi qiyinchiligi bo‘lib, uni hal qilish uchun shart─sharoitlar yo‘qligi, keskinlik, beparvolik, o‘z ishidan qoniqmaganlikning psixologik holati yoki aksincha, uni bartaraf qilish uchun sharoitlar ta’minlangani holda pedagogik mahoratni takomil­lashtirish, pedagogik «fikrlashni», malaka va ko‘nikmalarni rivojlan­tirishni ta’minlaydigan tetiklik, mobilizatsion tayyorgarlik, emotsional ko‘tarinkilik holatining mavjud emasligi».
T.S.Polyakova pedagogik faoliyatdagi qiyinchiliklar va ziddiyatlar uzoq muddat hal qilinmaganda, muvaffaqiyatsizlik vaziyatida nafaqat psixologik uzilishlar, balki o‘z–o‘zini baholashning pastligi, pedagogik mahoratni takomillashtirishning tormozlanish manbasi sifatida salbiy rol o‘ynashini aytadi. Pedagogik vazifalarga faol munosabatning zarur sharti bo‘lgan rag‘batlantiruvchi vazifa esa ijobiy rol o‘ynashini ta’kidlab, o‘qituvchining shaxsiy pedagogik mahorati zahirasini safarbar qiladi, uni ijodiy fikrlashni rag‘batlantirish manbai deb hisoblaydi.
Qiyinchiliklarning pozitiv roli uning indikatorlik (hisoblovchi) vazi­fasi bilan ham belgilanadi. «Indikatorlik vazifasi pedagogik maho­ratning shakllanish jarayonini tormozlovchi obyektiv omillarni ajratadi, biroq u o‘z – o‘zini baholash tarzida subyektiv namoyon bo‘lishi, shaxs uchun faoliyatning tobora qiyin jihatlarini aniqlab berishi mumkin».
Demak, o‘z pedagogik faoliyatini endigina boshlagan yosh o‘qituv­chi aslo jismonan va ruhan bo‘shashishi, butunlay osoyishtalikka beri­lishi mumkin emas. Bu tuyg‘u psixologiya fanida relaksatsiya deb atalib, kishilarning ish faoliyatida salbiy holatlariga beriladigan baho sifatida e’tirof etiladi.
Pedagogik va psixologik adabiyotlar tahlili, qiyinchilik – insonning subyektiv psixologik holati ekanligini, u hamma vaqt ham tashqi kuza­tuvchi tahlil uchun qulay emas degan xulosa qilishga imkon berishini, bu esa hech kim o‘qituvchining kasbiy qiyinchiliklarini uning o‘zidan ko‘ra yaxshiroq aniqlay olmasligini va ularni bartaraf qilish yo‘llarini ham o‘zidan boshqa kishi topa olmasligini ta’kidlaydi. Demak, o‘qituvchining pedagogik faoliyatida kasbiy qiyinchiliklarini tadqiq qilishning yanada qulay yo‘li bu, o‘z–o‘zini tashxislash hisoblanadi.
Shu bilan birga psixologik mashg‘ulotlardan biri bo‘lgan “Autogen trenirovka” ham muhim ahamiyatga ega. “Auto – o‘z-o‘ziga ta’sir” ma’nosini bildirib, o‘qituvchi o‘z–o‘ziga ta’sir o‘tkazgan holda kasbiy faoliyatida duch keladigan qiyinchiliklarni engib borishi mumkin.

Yüklə 34,11 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin