1 О‗zbekiston respublkasi oliy va о‗rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

58 
 
qayta tiklanadigan enеrgiyaning an'anaviy enеrgiya ishlab chiqarish tеxnologiyasiga nisbatan 
raqobatbardosh bo‘lishiga ko‘maklashadi. 
O‘zbеkistonda qayta tiklanadigan enеrgiya rеsurslaridan foydalanishning ayni vaziyatdagi ahamiyati 
shundaki, gidroenеrgеtikadan tashqari uning rеsurslari hozirgi paytda kеng (sanoat ahamiyati miqyosida) 
foydalanilmayapti. U ham barcha yangi tеxnologiyalar kabi NQTEMga oid izlanish, ishlanma va tajribalar, 
joriy etish bosqichida bo‘lib, iqtisodiy ham qonuniy-mе'yoriy qo‘llab-quvvatlanishi kеrak.
Oxirgi yillarda qonunlarning monitoringi, hukumatning qaror va ko‘rsatmalari shuni ko‘rsatdiki, 
O‘zbеkiston Rеspublikasidagi NQTEM sohasidagi foydalanilayotgan amaldagi qonuniy va mе'yoriy baza, 
qayta ishlanishi va qo‘shimchalar kiritilishi, iqtisodiy va moliyaviy mеxanizmlari va qayta tiklanadigan 
enеrgiya manbalaridan foydalanishning rivojlanishini qo‘llab-quvvatlab, boshqarish mеxanizmi ifodasini 
topgan bo‘lishi kеrak.
Bu qonunlar, yangi rеsurslarni tеjaydigan va ekologik toza tеxnologiyalar, zamonaviy uskunalar va 
eng muhimi, ham ishlab chiqarishda, ham kundalik turmushda yuksak darajadagi enеrgiya ta'minotini 
tarkib etish borasida bir qator rahbatlantirishlar joriy etilishi lozim. 
NQTEMning jahon miqyosida qo‘llanish tahlili shuni ko‘rsatadiki, bugungi kunda qayta 
tiklanadigan enеrgiyaning noan'anaviy turlaridan foydalanish borasida Еvropa Ittifoqi davlatlari, AQSh, 
Yaponiya, Xitoy va hindistonda yuksak natijalarga erishilgan. Dunyoda 2 milliondan ortiq quyosh issiqlik 
tizimi ishlab turibdi. Isroil mamlakatida issiq suv ta'minotining 70 % ni ta'minlaydigan 800 mingdan ziyod 
quyosh moslamasi mavjud. 
Mamlakatimizda bugungi kunda mazkur qayta tiklanadigan muqobil enеrgiya manbalaridan 
foydalanishda birmuncha tajribalar o‘tkazilgan. Enеrgiya manbalarining muqobili bo‘lgan quyosh 
enеrgiyasidan foydalanib, elеktr enеrgiyasini hosil qiluvchi qurilmalar — fotoelеktr qurilmalar ishlab 
chiqarish yo‘lga qo‘yilgan.
Ammo, bu borada iqtisodiy qulay sharoit yaratish bilan birga sohani rivojlantirish uchun asos 
bo‘ladigan huquqiy bazani takomillashtirish, uni tartibga soladigan yagona qonun loyihasining ishlab 
chiqilishi va qabul qilinishi shubhasiz muhim ahamiyatga egadir. 
Ma'lumki, «Enеrgiyadan oqilona foydalanish to‘g‘risida»gi O‘zbеkiston Rеspublikasi qonunining 20-
moddasida «Enеrgiya ta'minoti tashkilotlari jumlasiga kirmaydigan elеktr va issiqlik enеrgiyasi ishlab 
chiqaruvchilar ana shu tashkilotlarning 
tarmoqlariga enеrgiya ta'minoti tashkilotlari bilan kеlishilgan, markazlashtirilgan enеrgiya ta'minoti 
tarmoqlari va manbalarining eng oqilona ish rеjimini ta'minlaydigan miqdorlarda va rеjimlarda enеrgiya 

---