19 Macalan:
Qp
.
R
Qp
.
S
va maqsadli mahsulot ( R ) bo‘lca bunda selektivlik teng bo‘ladi:
S K R G G G
GR
chynki, mazkur peaktsiya uchun
GA
-
GAD
=
GS
+
GR
bo‘lganligidan
A AD R G G G
GR
Sarflanish koeffitsienti ( xom ashyo, suv, energiya va xokazo bo‘yicha
) U Q
[t/t],[m
3
/t],[kvt /s – t/t]
bunda, Q - xom ashyo, reagent va hokazo sarfi;
G - mahsulot miqdori.
Mahsulotning umumiy tannarxini chiqarish uchun bir mahsulot ishlab chiqarish uchun ketgan
xarajatlar hisoblanadi. Har xil korxonalarda tannarx bir xil mahsulot ishlab chiqarish uchun har xil
bo‘lishi mumkin. Asosiy xarajatlar kimyo sanoatida xom ashyoga ketadi. Ya‗ni mahsulot tannarxining
60-70% ni xomashyo tashkil qiladi. Yoqilg‘i va energiya 10% ni. Lekin elektrotermik va
elektrolimyoviy korxonalarda elektroenergiya asosiy xarajat hisoblanadi.
Mexanizatsiyalashgan korxonalar uchun asosiy ishchilarning ish haqi o‘rtacha 4% ni tashkil
qiladi. Ayrim kimyoviy korxonalarda 20% to‘lanadi. Amartizatsiya fondi 3-4% ni tashkil qiladi.
yuqoridan ko‘rinib turibtiki mahsulotning tannarxini kamaytirish uchun xomashyoning narxiga
ko‘proq e‗tibor berish kerak. Ya‗ni yangi arzon xomashyoga o‘tish, mahsulot tannarxining
pasaytirishni eng asosiy yo‘llaridan biri qurilma ishini intensivlashtirish kerak.
Nazorat savollari: 1.
Kimyo sanoatida texnika rivojlanishining asosiy yo‘nalishlari qaysi?
2.
Kimyo sanoatining texnika taraqqiyotidagi ahamiyati va axoli ehtiyojini qondirish
yo‘llari qaysi?
3.
Ximiyaviy mahsulotning sifatini oshirish va tannarxini pasaytirish yo‘llari qaysi?
