1 О‗zbekiston respublkasi oliy va о‗rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

1-guruh 1 topshiriq 
1. Oligomerni chikishini shshklang. 
2-guruh 1 topshiriq 
2. Oligomer tarkibidagi erkin fenol mikdorini aniqlang.
2
 
guruh 1 topshiriq 
3. Oligomerni Ubellode bo‘yicha tomchi tushish haroratini aniqlang. 
 
Ishdan maqsad: 
Oxirgi vaqtlarda intensiv ravishda rivojlanayotan yo‘nalish, ya‗ni yuqori 
molekula massasiga ega bo‘lgan termoreaktiv oligomerlarni sintez qilishni usullaridan biri bilan 
tanishish. 
Novolok oligomerlari molekula massasini oshirish va ularni tarkibidagi bo‘sh fenol 
mikdorini kamaytirish maqsadida polikondensatlanishni ma‗lum vaqtida Lyuis kislotalari
 
(ВG‘
3
, 

---

231 
 
АlСl
3
, G‘еС1
3
) yoki toluolsulfokislota (reaktsion massaga nisbatan 0,01 - 5%) qo‘shiladi. Bunda 
novolok oligomerlarini o‘rtacha molekula massasi 900 dan 3000 gacha ortib, ular tarkibidagi bo‘sh 
fenol mikdori 6 dan 0,1% gacha kamayadi. 
Xom ashyo: 
fenol - 47g; formalin - 32,5g; HC1ni 1%li suvdagi eritmasi - 0,5ml; 
toluolsulfokislota - 2% yoki 1% АlСl
3
, ВG‘з (fenol massasiga nisbatan) 
Jixozlar:
polikondensatsiya o‘tkazish jihozi; Vud kovushmali hammom; suv xammom; 
to‘g‘ri sovitgich; haydab olingan moddalarni yig‘ish idishi; tunuka bo‘lakchasi. 
Reaktsion kolbaga fenol, formalin va xlorid kislotalarini navbatma -navbat solinib, aralashtirib 
turgan xolda 80°С da 4 soat kizdiriladi. So‘ngra 9 chi rasmdagi jihozga o‘tkazilib, p - 
toluolsulfokislota (yoki boshka Lyuis kislotasi) ko‘shiladi va suv hammomini Vud korishmali 
hammomga almashtirilib, haroratni sekin - asta 180°С gacha ko‘tarib, qoldik bosimni 1,33 кПа ga 
yetkazgan xolda yengil uchuvchilar (fenol, suv) xaydab yuboriladi. Yengil uchuvchilar xaydalishi 
tugagach tayyor oligomer suyuqlanmasi tunuka varag‘iga quyib olinadi. 
Topshiriq: 
1. Oligomerni chikishini shshklang. 
2. Oligomer tarkibidagi erkin fenol mikdorini aniqlang. 
3. Oligomerni Ubellode bo‘yicha tomchi tushish haroratini aniqlang.