1. Tarmoq pog’onasi

Ichki va tashqi shlyuz protokollari. Ichki va tashqi shlyuz protokollari tushunchasi avtonom tizimlar tushunchasiga asoslanadi. Avtonom tizim – bu yagona adminstrativ boshqaruvdagi tarmoqlar majmuasi bo’lib, avtonom tizimga kiruvchi barcha marshrutizatorlarning umumiy marshrutlash siyosatini ta’minlaydi. Internet ham avtonom tizimlardan tashkil topgan. Odatda avtonom tizimni internet xizmatlarini ta’minlovchilardan biri boshqaradi. Katta xizmat ta’minlovchilar va korporasiyalar o’zlarining tarkibiy tarmoqlarini bir necha avtonom tizimlar majmuasi sifatida taqdim qilishi mumkin. Avtonom tizimni va shu bilan birga IP-manzillarni va DNS-nomlarni ro’yxatga olish markazlashtirilgan holda amalga oshiriladi. Avtonom tizimlarning raqami 16 razryaddan iborat bo’ladi va unga kirmaydigan tarmoq IP-manzil perfekslari bilan hyech qanday bog’lanmagan. Ushbu qoidaga mos tarzda internet o’zaro aloqaga ega avtonom tizimlar majmuasidek ko’rinadi. Bularning har biri tashqi shlyuzlar bilan bog’langan o’zaro aloqadagi tarmoqlardan tashkil topadi.
Internetni avtonom tizimlarga bo’lishdan asosiy maqsad – marshrutlashda ko’p pog’onali yondashuvni ta’minlashdan iborat. Avtonom tizimlar kiritilgunga qadar ikki pog’onali yondashuv mo’ljallangan – ya’ni avvalo tarmoq ketma-ketligi ko’rinishida marshrut aniqlangan, keyin esa oxirgi tarmoqning berilgan bog’lamasiga borilgan edi.
Avtonom tizimlar paydo bo’lganidan so’ng uchinchisi, ya’ni yuqorigi marshrutlash pog’onasi paydo bo’ldi. Endi avvalo avtonom tizimlar ketma-ketligi ko’rinishida marshrut aniqlanadi, keyin esa tarmoq ketma-ketligi, bulardan so’ng esa oxirgi bog’lamaga boriladi.
Avtonom tizimlar o’rtasida marshrutni tanlashni tashqi shlyuz protokollar (Exterior Gateway Protocol, EGP) yordamida tashqi shlyuzlar amalga oshiradi. Hozirgi kunda bunday ishlar uchun internet birlashmasi standart chegarali protokol BGP 4 versiyasini (BGPv4) tasdiqladi. Qolgan barcha protokollar (masalan, RIP, OSPF, IS-IS) ichki shlyuz protokollari (Interior Gateway Protocols, IGP) hisoblanadi. Ichki shlyuz protokollari avtonom tizim ichidagi marshrutga javob beradi. Tranzit avtonom tizimlar holatida bu protokollar avtonom tizimga kirish nuqtasidan undan chiqish nuqtasigacha bo’lgan marshrutizatorlar ketma-ketligini aniq ko’rsatadi.
Har bir avtonom tizim ichida mavjud marshrutlash protokollaridan ixtiyoriy bittasi qo’llanilishi mumkin, faqat avtonom tizimlar o’rtasida u yoki bu protokol ko’prik sifatida qo’llanilib, ular o’rtasida muloqotni ta’minlab beradi.
Avtonom tizimlar internet magistralini tashkil qiladi. Avtonom tizim qoidasi ma’murdan internet magistralini yashiradi. Ma’murlar uchun magistrallar, avtonom tizim ichida qanday marshrutlash protokollari qo’llanilishi muhim emas, buning BGPv4 yagona marshrutlash protokoli mavjud.