1-tema. Akademiyalıq jazıw. Ólshem túsinigi Jobası

1-tema.Akademiyalıq jazıw. Ólshem túsinigi
Jobası:

1. 
   Akademiyalıq jazıw kursı haqqında maǵlıwmat
   
2. 
   Qaraqalpaq tiliniń rawajlanıwı
   

3.Ádebiy til túsinigi
4.Ádebiy til normaları
1. Akademiyalıq jazıw kursı haqqında maǵlıwmat
Oqıw procesinde hár bir student tildiǹ barlıq stillerinde jazılǵan tekstlerdi úyreniwde óz bilim hám kónlikpelerin qollanıw, qaraqalpaq tilinde is júrgiziw kónlikpelerin iskerligine qollana alıw, ol yaki bul múnásibet penen óz pikirin tiykarlı bayan etiw kónlikpesine iye bolıwı ushın Akademiyalıq jazıw pánin úyreniwi lazım. Sonıǹ menen birge bul pándi ózlestiriw arqalı qaraqalpaq tiliniǹ sóz baylıǵınan jazba til jaratıw hám onı rásmiy stilde durıs qollanıw hámde olardan orınlı paydalana biliwi, tarawǵa tiyisli hújjetlerdi dúziwde kásiplik atamalardı isletiw, olardı qánigeligi temasındaǵı sáwbette óz betinshe qollay alıwı, qaraqalpaq tiliniǹ sózlik baylıǵı hám qánigelik atamalarınan orınlı paydalanıw, olar járdeminde óz pikir-usınısların tiykarlı bayan etiw tájiriybesine iye bolıwı zárúr.
Bakalavr baǵdarında Akademiyalıq jazıw páni boyınsha bilim hám kónlikpelerdi puxta iyelew ushın hár bir student qaraqalpaq tiliniǹ awızeki hám jazba til formaların tolıq ózlestiriwi, onıǹ sóz baylıǵınan grammatıkalıq bilimler tiykarında durıs paydalana biliwi, is júrgiziw hám rásmiy hújjetler tayarlawda jeterli sawatxanlıqqa iye bolıwı zárúr. Demek, studentler Akademiyalıq jazıw páninen:
- qaraqalpaq tilinde rásmiy is júrgiziw stiliniǹ nızamlıqların biliwi;
- qaraqalpaq tiliniǹ gáp qurılısın tolıq úyreniwi;
- rásmiy stilge tán til birliklerin orınlı islete alıwı kerek.
- hújjet tekstiniǹ dúzilisin;
- hújjetlerdiǹ zárúr (rekvizit) bólimlerin;
- hújjetlerdi rásmiylestiriwdi biliwi lazım;
- qaraqalpaq tilinde sintaksislik jaqtan durıs gáp dúze alıwı;
- mámleketlik tilde tolıq jazba sawatxanlıqqa iye bolıw, is júrgiziw kónlikpelerin miynet iskerligine óz betinshe qollana biliwi;
- tildiǹ barlıq stillerinde jazılǵan tekstlerdi úyreniwde óz bilim hám kónlikpelerin qollanıw, qaraqalpaq tilinde is júrgiziw kónlikpelerin iskerligine qollana alıw, ol yaki bul múnásibet penen óz pikirin qaraqalpaq tilinde tiykarlı bayan etiw kónlikpesine iye bolıwı lazım.
- qaraqalpaq tiliniǹ sóz baylıǵınan jazba til jaratıw hám onı rásmiy stilde durıs qollanıw hámde olardan orınlı paydalana biliwi;
- tarawǵa tiyisli hújjetlerdi dúziwde kásiplik atamalardı isletiw, olardı qánigeligi temasındaǵı sáwbette óz betinshe qollay alıwı;
- qaraqalpaq tiliniǹ sózlik baylıǵı hám qánigelik atamalarınan orınlı paydalanıw, olar járdeminde óz pikir-usınısların tiykarlı bayan etiw tájiriybesine iye bolıwı zárúr.
Hújjetlerdi úyreniwshi is júrgiziw dáslep til bilimi páni menen baylanıslı bolıp, is qaǵazlarınıǹ tili rásmiy stil talabına muwapıq anıq, túsinikli, ıqsham, logikalı hám isenimli bolıwı menen xarakterlenedi. Hújjetler tili tilimizde qollanıwshı ádebiy tilden ajıralmaǵan halda is kóredi, yaǵnıy qaraqalpaq ádebiy tili nızamlıqlarına boysınadı.
Hújjetler tariyxı áyyem zamanlarǵa barıp taqaladı. Olar haqqında tariyxiy dárekler maǵlıwmatlar beredi. Hújjetler de tariyxıy procesti basınan ótkergen. lslep shı[arıw hám sociallıq múnásibetlerdiǹ ózgeriwi menen rawajlanǵan, qáliplesken. Eskirip, qollanıwdan shıǵıp ketken ayırım hújjetler tariyx bolıp qaldı. Demek, tariyxtıǹ bir bólegi sıpatında adamzat jámiyeti tariyxında óz ornında áhmiyetli orın tutadı degen juwmaqqa keliw durıs boladı.
Hár bir hújjet huqıqıy kúshke iye. Onıǹ mazmunı, dúzilisi, tayarlanıwı jámiyettegi nızamshılıq mazmunına sáykes keliwi, huqıqıy ólshemge boysınıwı huqıqtanıw menen baylanısta ekenligin kórsetedi.
Bizge málim, ómirde túrli baǵdarlar, qánigelikler bar. Hár tarawda ulıwmalıq hújjetlerden tısqarı ózine tán, biri ekinshisinde isletilmeytuǵın is qaǵazları bar. Olardı úyreniw ham is júrgiziw pániniǹ maqseti hám wazıypası. Sol jaqtan qaraǵanda akademiyalıq jazıw qánigelik pánleri menen de baylanısta ekenligi kelip shıǵadı.