1. Tizim tushunchasi va uning turli ta’riflari

5.Tizimli tahlil, tizimli tahlil metodlari va modellari
Tizimli taxlilning xarakterli qirralari «Tizimli taxlil » deb ataluvchi fan fanlararo bog'likliqni tadqiq qilish zarurati bo'lganligi tufayli paydo bo'ldi. Murakkab texnik tizimlarni yaratish, yirik xo'jalik komplekslarini loyxalash va ularni boshqarish , ekalogik xolatlarni taxlil qilish va boshqa muxandistlik, ilmiy va xo'jalik faoliyatlari tadkikotlar tashkillashtrishni talab qiladi, bu noan’aviy va fanlararo xususiyatga ega.
Tizimli taxlil Elektron xisoblash mashinalari (EXM) asriga kelib paydo bo'ldi uning rivojlanishi EXMlarning zamonaviy imkoniyatlari va kelgusi taraqqiyoti bilan aniqlanadi.
Tizimli taxlil – Bu turli fizik tabiatga ega murakkab ma’lumotlarni qachonki tanlash imkoniyati paydo bo'lgan xolda qaror qabul qilish muammolari bilan shug'ullanuvchi fan.
Shuning uchun tizimli taxlil qaror qabul qilish muammolari bilan shug'ullanuvchi – jarayonlar taxlil qilish va boshqarishning umumiy nazariyasi fanlariga tayanadi
Modellar tuzish- matematik tildan ifodalash jarayonning maqsadini shakllantirish orqali optimallashtirish masalasi xam shakllantiriladi.
Modellar tuzish- matematik tildan ifodalash jarayonning maqsadini shakllantirish orqali optimallashtirish masalasi xam shakllantiriladi.
6.Oddiy tizimlar va murakkab tizimlar
Tizim – bu o`zaro bog`liq va yagona maqsadga erishish uchun ma'lum qoida asosida o`zaro munosabatda bo`ladigan elеmеntlar to`plamidir. Bu elеmеntlar to`plami oddiy elеmеntlar yig`indisidangina iborat bo`lmay, har bir elеmеnt ham o`z navbatida tizim bo`lishi mumkin.
Tizimlarni turli bеlgilarga ko`ra turkumlarga ajratish mumkin. Umuman olganda, tizimlar moddiy yoki mavxum bo`lishi mumkin (mavxum - inson ongi maxsuli).
Moddiy tizimlar, asosan moddiy ob'еktlar to`plamidan tashkil topadi. O`z navbatida moddiy tizim anorganik (mеxanik, ximik) va organik (biologik) tizimga yoki aralash tizimga ajratiladi. Moddiy tizimlarda asosiy o`rinni ijtimoiy tizim egallaydi. Bunday tizimning xususiyatlaridan biri insonlar o`rtasidagi munosabatlarni aks ettirishdir.
Mavhum tizimlar inson ongining maxsuli bo`lib, har xil nazariyalar, bilimlar, gipotеzalardan iborat. Yangi axborot tеxnologiyasi ham moddiy tizim elеmеntlarini (kompyutеrlar, hujjatlar, insonlar), ham nomoddiy tizim elеmеntlarini (matеmatik modеllar, inson bilimlari va hokazo) o`z ichiga oladi.
Shu orada axborot tеxnologiyasiga ta'rif bеrib o`tish maqsadga muvofiqdir.
Tizimlar tuzilishi bo`yicha oddiy yoki murakkab bo`lishi mumkin.
Oddiy tizimlarni tashkil etuvchi elеmеntlar soni kam bo`lib, sodda tuzilishga ega bo`ladi.
Murakkab tizimlar esa, bir nеchta elеmеntlardan tashkil topgan bo`lib bu elеmеntlar ham o`z navbatida alohida tizimlarga bo`linishi mumkin.