1-variant nutqiy xatolar va ularni bartaraf etish yo`llari

Texnologiya ta’limi jarayonning o’sishiga ta’siri.

Tayanch iboralar: Vazifa, jamoa, tarbiya, bola, aql, intilish, iroda va axloq. - 20 ball

5. 
   O‘zbek tilining asosiy fonetik birliklarini sanang, ularga ta'rif bering.
   

Tayanch so`zlar: fraza, takt, bo`gin. - 20 ball
Fonetika haqida umumiy ma'lumot, uning nutq tovushlarini o‘rganadigan soha ekanligi. Hozirgi zamon ona tilining fonetik va fonologik tizimi (sistemasi) haqida ma'lumot. Ona tilining fonetik vositalari: nutq tovushlari, urg‘u, ohang (intonatsiya). Fonema, uning so‘z ma'nosini farqlashdagi roli. Hozirgi ona tilining fonemalari. Nutq a'zolari va ularning vazifasi. Nutq apparati. Artikulyatsiya. Artikulyatsiya o‘rni va artikulyatsiya usuli. Fonetik akustika, tovush balandligi, kuchi, tembri, tempi va cho‘ziqligi.
Ona tilining vokalizmi va konsonntizmi. Unli tovushlar, tilning gorizontal, vertikal harakatiga ko‘ra hamda lablarning ishtirokiga ko‘ra unli tovushlar tasnifi. Undosh tovushlar, ularning artikulyatsiya (hosil bo‘lish) o‘rniga, usuliga hamda ovoz va shovqinning ishtirokiga ko‘ra tasnifi.
Nutqning asosiy fonetik birliklari: fraza (jumla), takt (sintagma), fonetik so‘z, bo‘g‘in, tovush. Urg‘u va uning turlari: so‘z urg‘usi (leksik urg‘u), gap urg‘usi (mantiqiy urg‘u); bog‘liq va erkin urg‘u. Urg‘u olmaydigan birliklar. Urg‘uning so‘z ma'nosini farqlashdagi roli.
Nutq jarayonida tovushlarning o‘zgarish xususiyatlari: kombinator o‘zgarishlar (assimilyatsiya, dissimilyatsiya, metateza), pozitsion o‘zgarishlar
Tuzuvchilar: D.Qodirova Sh.Yoqubov
R.Mustafaqulov A.Djurakulova
D.Yakibova.


7-VARIANT

1. 
   Tabiiy materiallardan (barglar, somon qalamchalari, yong‘oq po‘choqlari, patlar, o‘simlik urug‘lari va boshqa materiallar) applikatsiyalar va o‘yinchoqlar yasash texnologiyasi.
   

Tayanch iboralar: applikatsiya, tabiiy materiallar, ko’rgazmalar, syujetli, badiiy, mavzuli applikatsiyalar, atrof-muhit, chiqindi materiallari. - 20 ball
Tabiiy materiallar bilan ishlash bolaning aqliy rivojlanishiga, tafakkuri va fikrlash qobiliyatining rivojlanishiga katta ta'sir qiladi.
Tabiiy materialdan buyum tayyorlash jarayonini kuzatadigan bolsak, boshida bolalar namunani korib chiqadilar, uning tarkibini, tayyorlash usulini tahlil qiladilar; bu jarayonni ozlash tirgandan song ish murakkablashadi. O‘quvchiga tayyorlanadigan oyinchoqning rasmi yoki foto surati korsatiladi va ular topshiriq yoki ozining oylagan fikri asosida buyumni yasaydilar. Oyinchoqlarni tabiiy materiallardan tayyorlashning qiziqarliligi bolalarning diqqatini rivojlantiradi, uning mustahkamligini oshiradi. Barglar. Barglar oyinchoqlami yasashda qiziqarli va kerakli qoshimcha material hisoblanadi. Ular turli shakl va ranglarda bolishi mumkin. Eman daraxtlarning yirik barglarini bolalar kemalarga yelkan sifatida ishlatishadi. Barglardan kapalak qanoatlari, baliq suzgichlarini (bu oyinchoqlar gudda va bargdan yasaladi) yasashda qollash mumkin. Barglarni kuzda, ular chiroyli bolganida terish yaxshi. Darsda foydalaniladigan tabiiy materiallar o‘qituvchi rahbarligida ekskursiya jarayonida to‘planadi. Uruglar. O‘yinchoq uchun tabiiy materiallarga qimmatli qoshimcha bo‘lib daraxtlar, gullar, sabzavotlar uruglari xizmat qiladi. Masalan: zarang, shumtol uruglari. Bolalarga ular qanotchalar sifatida tanishtiriladi. Ulardan ninachi qanotlarini, quyon quloqlarini, baliq suzgichlari, tarvuz, qovun, kungaboqar uruglaridan kozlar yasash mumkin. Uruglarni kuzda yigish yaxshiroq.

• 
  Ish mavzu va fikrni tanlashdan boshlanadi;
  
• 
  ochiq tondagi qog‘oz va fon tanlanadi;
  
• 
  applikatsiyaga moljallangan tasvir uchun uruglar tanlanadi;
  
• 
  tasvir ustida ishlanganda asosiy e'tibor tanlangan mavzuning mazmuniga, kerakli materiallar, ularning olchamlari, ranglarini tanlashga qaratiladi;
  
• 
  tasvirlash lozim bolgan predmetlarning holati aniqlanadi;
  
• 
  tasvirlanadigan urug‘ ranglari va hodisalarning uygunligiga erishiladi;
  
• 
  tasvirning barcha detallari, hatto eng kichiklari ham urug‘dan tayyorlanadi, ularni chizmaslik kerak;
  
• 
  urug‘lar qog‘oz sathiga joylashtiriladi va o‘ylangan tasvir hosil qilinadi;
  
• 
  agar bu tasvir ma'qul bo‘lmasa, urug‘lar boshqacha joylash tiriladi;
  
• 
  urug‘larni yelimlashda pva yelimidan foydalaniladi;
  
• 
  tasvirning kerakli qismi yelimlanadi va urug‘lar yopishtiriladi;
  
• 
  urug‘larni yelimlashda qisqichlardan foydalaniladi;
  
• 
  urugani yopishtirishda joyni adashtirmaslik uchun ularning o‘mini qalam bilan belgilab qo‘yiladi;
  
• 
  uruglar yelimlab bolgandan so‘ng quritish uchun qo‘yiladi. Quritishda yelvizak bolmasligi kerak.