Leksema semema va semalar haqida to`liq ma`lumot bering. Misollar keltiring.
Tayanch so`zlar: so’zning leksik ma’nosi. - 20 ball Leksemaning mazmun plani semema ham ma`no komponetlaridan iborat strukturaga ega. Sememaning tarkibiy qismlari, ma`no bo’laklari sema deb yuritiladi. Sema - leksik ma`noning eng kishik birligidir. -U leksema ma`nosining maxsus semik (komponent) tahlil qilish natijasida ajratiladi. Semema semalarning quruq yig`indisi emas, u semalarning munosabati va strukturasidan iborat sistemadir. Boshqasha aytganda, semema tarkibida semalar o’ziga xos pozitsiya (mavqe, o’rin)ga ega bo’ladi va semalararo munosabatlar kuzatiladi. Semalar turli nuqtai nazarlardan tasnif qilinadi. Semalarni semik strukturadagi darajasiga (mavqeiga) ko’ra asosiy va ikkilamshi (shet) semalarga ajratish mumkin. Leksik ma`noning muhim belgilarini ko’rsatadigan, uni boshqa sememalardan farqlaydigan, sememani asosini tashkil qiladigan semalar asosiy semalar deyiladi. -Ular semik strukturada etakshi mavqeda bo’ladi. Bu kabi semalar oshkor semalar deb ham yuritiladi. Ikkilamshi, shet semalar esa asosiy semani qurshab turadi va ular semik strukturada quyiroq mavqe egallaydi. Semalar turli nuqtai nazarlardan tasnif qilinadi. Semalarni semik strukturadagi darajasiga (mavqeiga) ko’ra asosiy va ikkilamshi (shet) semalarga ajratish mumkin. Leksik ma`noning muhim belgilarini ko’rsatadigan, uni boshqa sememalardan farqlaydigan, sememani asosini tashkil qiladigan semalar asosiy semalar deyiladi. -Ular semik strukturada etakshi mavqeda bo’ladi. Bu kabi semalar oshkor semalar deb ham yuritiladi. Ikkilamshi, shet semalar esa asosiy semani qurshab turadi va ular semik strukturada quyiroq mavqe egallaydi. Semalar yana bir qansha nuqtai nazarlardan farqlanadilar. Tilshunoslikda semalarning ma`no xususiyatiga ko’ra ush xil turi ajratiladi: atash semalari (ideografik, denotativ semalar), ifoda semalari (baho semasi, konnotativ sema), vazifa semalari (funktsional semalar)
Tuzuvchilar: D.Qodirova Sh.Yoqubov
