Моногалогенли ҳосилалар СnН2n+1Х Тўйинган углеводородларнинг бир галогенли
ҳосилаларини галоген алкиллар деб аталади ва қуйидаги умумий формула билан ифодаланади СnH2n+1X.
Бу ерда X = -F; -Cl; -J; -Br
бўлиши мумкин. Галоген атомининг қандай углерод атоми билан боғланганлигига қараб улар бирламчи, иккиламчи ва учламчи галоид
алкилларга бўлинадилар: R – CH2 – Cl R – CH – R’ R – C – R’ R’’ J BrЭмперик номенклатура бўйича галоген алкилларнинг номини
молекуладаги углерод радикали номига галоген номини қўшиб ҳосил қилинади. Систематик номенклатура бўйича эса галогеннинг углерод
ўзун занжиридаги жойини рақамлар билан кўрсатилиб, тўйинган углеводороднинг номи ўқилади. Галоген алкилларнинг изомерияси
уларнинг учинчи вакилидан бошланади. Улар изомерларининг сони тегишли тўйинган углеводородларникига нисбатан кўп.Галоген
алкиллар- нинг формуласи Эмпирик номенклатура буйича номи Систематик номенклатура буйича номи СН3Сl Метил хлорид Хлор метан
СН3СН2Br CH3CH2CH2J CH3 – CH – CH3 J CH3CH2CH2CH2F CH3CH2CHCH3 Cl CH3 – C – CH3 Br CH3 CH3 – CH – CH2J CH3 Этил
бромид Пропил йодид Изопропил йодид Бутил фторид Иккиламчи бутил хлорид Учламчи бутил бромид Бирламчи изобутил йодид Бром
этан 1-йод пропан 2-йод пропан 1-фтор бутан 2-хлор бутан 2-метил-2-бром пропан 2-метил-1-йод пропан
4. Haqiqiy gazlar deganda ma'lum sharoitlarda ideal gaz harakatidan chetga chiqadigan gazlar tushuniladi. Ideal gazlardan farqli o'laroq, real gazlar
molekulalararo o'zaro ta'sir ko'rsatadi va cheklangan hajmlarni egallaydi. Haqiqiy gazlarning ba'zi asosiy xususiyatlari:1. Molekulyar kuchlar:
Haqiqiy gazlar molekulalararo tortishish yoki repulsiyani boshdan kechiradi, masalan, Van der Vaals kuchlari, dipol-dipol o'zaro ta'siri yoki
vodorod bog'lanishi. Bu kuchlar ideal gaz harakatidan chetga chiqishga olib keladi.2. Hajmni istisno qilish: Haqiqiy gazlar cheklangan hajmlarga
ega va bo'sh joyni egallaydi. Ideal gazlardan farqli o'laroq, ular nol hajmga siqilmaydi yoki nol molekulyar o'lchamga ega bo'lmaydi.3. Bosim
tuzatishlari: Haqiqiy gazlar ko'pincha gaz molekulalari orasidagi tortishish yoki itaruvchi kuchlarni hisobga olish uchun bosim tuzatishlarini talab
qiladi. Bu tuzatishlar van der Vaals tenglamasi yoki Redlich-Kvong tenglamasi kabi tenglamalarga kiritilgan.4. Harorat va bosim ta'siri: Haqiqiy
gazlar yuqori bosim va past haroratlarda ideal xatti-harakatlardan eng katta og'ishlarni ko'rsatadi. Bosim ortishi yoki haroratning pasayishi
natijasida molekulalararo oʻzaro taʼsirlar sezilarli boʻlib, gazning harakatiga taʼsir qiladi.5. Siqilish omili: Siqilish omili (Z) haqiqiy gazning ideal
gaz harakatidan og'ishini miqdoriy aniqlash uchun foydali parametrdir. Z gazning haqiqiy hajmining ideal gaz qonunida bashorat qilingan hajmga
nisbati sifatida aniqlanadi.Haqiqiy gaz xatti-harakatlarini tushunish turli xil ilovalar, jumladan, fazalar muvozanatini, kimyoviy reaktsiyalarni
o'rganish va gazlar ishtirokidagi sanoat jarayonlarini loyihalash uchun juda muhimdir.